Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών Και Συναφών Διαταραχών

3. Σταδιακή Εγκατάσταση Του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών

3.1 Αυτο-Αναπαραγώμενη Κατάσταση Του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών

Μόλις η ωοθήκη αποκτήσει έναν πληθυσμό μικρών ωοθυλακίων (τα αποία παράγουν τεστοστερόνη , την πρόδρομη ουσία του οιστρογόνου) , τα επίπεδα της τεστοστερόνης αρχίζουν να αυξάνονται . Αυτά με τη σειρά τους ανταγωνίζονται το οιστρογόνο που είναι απαραίτητο για την ωρίμανση του επικρατούς ωοθυλακίου , του ωοθυλακίου δηλαδή που θα κάνει ωορρηξία . Έτσι , στην αρχή , και σταδιακά , η τεστοστερόνη των μικρών ωοθυλακίων καθυστερεί λίγο την ωρίμανση , προκαλώντας μια μικρή αύξηση της διάρκειας του εμμηνορυσιακού κύκλου . Σταδικά οι κύκλοι γίνονται από 28 μέρες , 35 μέρες . Οταν ο πληθυσμός των μικρών ωοθυλακίων γίνει μεγαλύτερος , η συνολική τεστοστερόνη γίνεται και αυτή μεγαλύτερη . Και σιγά - σιγά θα φτάσει σε ένα επίπεδο που όχι μόνο θα καθυστερεί την ωρίμανση του ωοθυλακίου , αλλά θα την αναστέλλει πλήρως . Οταν συμβεί αυτό έχουμε ανωορρηξία , χάνεται δηλαδή η ωορρηξία , γιατί πολύ απλά δεν ωριμάζει το ωοθυλάκιο . Το γεγονός όμως ότι δεν ωριμάζει το ωοθυλάκιο έχει και επιπτώσεις στα επόμενα μικρά ωοθυλάκια . Αυτά δεν θα λάβουν το σήμα που χρειάζονται για να αρχίσουν να αναπτύσσονται για τον επόμενο κύκλο . Και θα μείνουν "παγωμένα" σε μικρά μεγέθη . Και θα παράγουν και άλλη τεστοστερόνη . Ετσι , η κατάαταση της ανωουλακιορρηξίας μπορεί να παγιωθεί . Και σε διάστημα 5-6 κύκλων η ωοθήκη αποκτά την μικροπολυκυστική μορφολογία στον υπέρηχο . Και η τεστοστερόνη αυξάνεται .  

3.2 Παγίωση Του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που οδηγούν στην παγίωση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών . Μερικοί από αυτούς είναι οι παρακάτω :

• Η υπερτροφία των κυττάρων της θήκης που παράγουν ανδρογόνα και που εμποδίζουν την ανάπτυξη του ωοθυλακίου
• Η συνήθεια του οργανισμού να λειτουργεί με υψηλότερες τιμές ινσουλίνης γεγονός που υπερτρέφει τα κύτταρα της θήκης
• Η αποτυχία ωορρηξίας επηρεάζει τα σήματα προς την υπόφυση και έτσι επηρεάζει και τον επόμενο κύκλο
• Η φυλοδεσμευτική σφαιρίνη μειώνεται και ο υποθάλαμος λαμβάνει λανθασμένα σήματα όσον αφορά τα επίπεδα ορμονών
• Παρόλο που υπάρχουν σχετικά ψηλά ανδρογόνα , η LH αυξάνεται διότι δεν υπάρχει επαρκής προγεστερόνη (και για άλλους περισσότερο πολύπλοκους λόγους)
• Τα κυκλοφορούντα οιστρογόνα είναι επαρκή για να μήν αυξηθεί πολύ η FSH
• Τα κυκλοφορούντα οιστρογόνα είναι όμως ανεπαρκή για να προκαλέσουν μεσοκυκλική θετική δράση έτσι ώστε να παρουσιαστεί η αιχμή (το Peak) στην FSH
• Η χαμηλή FSH συνεχίζει την παραγωγή μικρών ωοθυλακίων , αλλά ανεπαρκεί να τα κάνει μεγάλα και να τα φτάσει στην ωορρηξία
• Ο υποθάλαμος και η υπόφυση επαναρυθμίζονται , χάνεται η κυκλική μεταβολή των FSH , LH , και η κατάσταση παγιώνεται σε ψηλή LH και χαμηλή FSH
• Η επαναρύθμιση του υποθαλάμου-υποφύσεως είναι πλέον σχετικά ανεξάρτητη από το σωματικό βάρος και την ινσουλίνη

Εγκατεστημένο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι εκείνη η κατάσταση κατά την οποία παρουσιάζεται μεγάλη ολιγομηνόρροια , υπερανδρογοναιμία , και φυσικά χαρακτηριστική υπερηχογραφική εικόνα , (αρκούν πάλι δύο από τα τρία διαγνωστικά κριτήρια) για χρονικό διάστημα πάνω από 3-6 κύκλους .

Οι γυναίκες βλέπουν περίοδο συνήθως με κύκλο μεγαλύτερο των 40-50 ημερών , αλλά αυτή η αιμόρροια οφείλεται σε οιστρογονική διαφυγή και όχι σε ωορρηξία . Αιμόρροια από οιστρογονική διαφυγή σημαίνει ότι το ενδομήτριο αυξήθηκε εώς το μέγιστο της ικανότητάς του , συνήθως σε μεγαλύτερο χρόνο από το κανονικό , και λόγω ελλείψεως λοιπών ορμονών αποπίπτει με ανώμαλο τρόπο . Για'αυτό το λόγο αυτές οι "περίοδοι" δεν έχουν φυσιολογικό χαρακτήρα και μπορεί να διαρκούν περισσότερο καιρό , να έχουν καφεοειδές αίμα , να σταματούν και να ξαναρχίζουν , κλπ . Ο χαρακτηρισμός "εγκατεστημένο σύνδρομο" ή "παγίωση του συνδρόμου" δεν είναι δόκιμος . Χρησιμοποιείται εδώ για να τονίσει το γεγονός ότι μια συγκεκριμένη ορμονική κατάσταση που ισχύει για πολύ χρόνο , δεν είναι συνήθως εύκολο να αναστραφεί εν μιά νυκτί ή σε ένα κύκλο . Οσο περισσότερο χρόνο διαρκεί αυτή η κατάσταση , τόσο δυσκολότερο θα είναι να αναστραφεί .

Οι εργαστηριακές εξετάσεις της FSH και LH σε περιόδους χρόνιας ανωοθυλακιορρηξίας έχουν ως εξής :

Οπως καταλαβαίνουμε , κάθε μία από τις παραπάνω προτάσεις μπορεί να σχολιαστεί με άπειρες δημοσιεύσεις και μεγάλο όγκο πληροφορίας . Είναι αδύνατον να παρουσιαστούν εδώ αυτές οι πηγές .

4. Εργαστηριακές Εξετάσεις Στο Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών

4.1 Η σημασία της FSH / LH στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών .

Η FSH και η LH είναι ορμόνες που παράγονται στην υπόφυση . Ονομάζονται γοναδοτροφίνες (γιατί τρέφουν τους γονάδες) και γοναδοτροπίνες (γιατί επιδρούν στην δράση τους) . Οι γονάδες είναι οι ωοθήκες και οι όρχεις .  

Οι γοναδοτροφίνες λοιπόν έχουν πολλαπλές δράσεις . Και είναι υποκείμενες σε έλεγχο . Οι μηχανισμοί δεν είναι τόσο πολύπλοκοι , αλλά για την επεξήγησή στο σύνολό τους θα χρειαστούν 50 σελίδες κείμενο , το οποίο δεν διατίθεμαι να γράψω .

Εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι ότι  

• η LH επιδρά σε ένα ΕΙΔΙΚΟ κύτταρο της ωοθήκης , που ονομάζεται κυτταρο θήκης (Theca Cell) .
• η FSH επιδρά σε ένα ΑΛΛΟ ΕΙΔΙΚΟ κύτταρο της ωοθήκης , που ονομάζεται κυτταρο κοκκιώδους σειράς (Granulosa Cell) .

και επίσης :  

• Το κυτταρο θήκης (Theca Cell) παράγει τεστοστερόνη .
• Το κυτταρο κοκκιώδους σειράς (Granulosa Cell) παράγει οιστραδιόλη .
• Η πρώτη ύλη για την παραγωγή Οιστραδιόλης, είναι η τεστοστερόνη .
• Το ένα κύτταρο δίνει στο άλλο την πρώτη ύλη .

Το επίπεδο κυκλοφορούντος LH όσο και η σχέση αυτού με τα επίπεδα της FSH είναι σημαντικά αυξημένα στις γυναίκες PCOS (Fauser 1991, Taylor 1997). Αυτό οφείλεται σε αυξημένο πλάτος και αυξημένη συχνότητα παλμικών εκκρίσεων LH (Waldstreicher 1988). Οι αυξημένες συγκεντρώσεις LH (πάνω από το 95ο εκατοστημόριο του φυσιολογικού) μπορεί να παρατηρηθούν σε ~ 60% των γυναικών με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (van Santbrink 1997, Laven 2002), ενώ ο λόγος LH / FSH μπορεί να αυξηθεί στο 95% των υποκειμένων (Taylor 1997) . Οι πιθανές αρνητικές δράσεις της LH στην ανθρώπινη αναπαραγωγή είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενες. Κάποιοι μελετητές έχουν προτείνει ότι τα υψηλά επίπεδα LH θα μπορούσαν να έχουν επιβλαβείς επιδράσεις στο ωοκύτταρο στην ωριμότητα και τη γονιμοποίηση (Tarlatzis 1995), καθώς και τελικά , στα χαμηλότερα ποσοστά εγκυμοσύνης και υψηλότερα ποσοστά αποβολών . Ωστόσο, άλλες μελέτες δεν έχουν δείξει κακές επιδράσεις της LH στην ποιότητα των ωαρίων και των εμβρύων ή στη γονιμοποίηση, τα ποσοστά εμφύτευσης και εγκυμοσύνης (Gordon 2001; Mendoza 2002). Η μελέτη της μείωσης των επιπέδων ενδογενούς LH με τους αγωνιστές της GnRH παρέχει επίσης ενδιαφέροντα αποτελέσματα, καθώς μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι αυτός ο χειρισμός θα μπορούσε να μειώσει τα ποσοστά αυτόματων αποβολών . (Homburg et al., 1993), ενώ άλλες μελέτες έχουν αμφισβητήσει αυτό το θεραπευτικό αποτέλεσμα (Clifford 1996, Hughes 2000). Βάσει των προαναφερθέντων στοιχείων, η επιτροπή στο Rotterdam το 2003 , θεώρησε ότι η η μέτρηση των επιπέδων της LH στον ορό δεν πρέπει να λαμβάνεται απαραίτητα υπόψη για την κλινική διάγνωση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών . Τα επίπεδα LH θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα ως δευτερεύουσα παράμετρος (ειδικά στις αδύνατες γυναίκες με αμηνόρροια ). Απαιτείται πρόσθετη έρευνα - να διευκρινιστεί περαιτέρω η κλινική σημασία της LH στο σύνδρομο πολυκυστικών οωθηκών και τις πιθανές επιδράσεις της καταστολής της LH με GnRH ανάλογα κατά την διάρκεια των διαφορετικών φάσεων της ωοθυλακικής ωρίμανσης . Γενικά , οι ορμονικοί χειρισμοί αυτοί βρίσκονται στα πλαίσια των διαφορετικών πρωτοκόλλων ωοθυλακικής διέγερσης για εξωσωματική γονιμοποίηση .  

Fauser BC, Pache TD, lamberts SW, Hop WC, de Jong FH and Dahl KD (1991) Serum bioactive and immunoreactive LH and FSH levels in women with cycle abnormalities, with or without PCOD. J Clin Endocrinol Metab 73,811±817.
Taylor AE, McCourt B, Martin K, Anderson EJ, Adams J, Schoebfeld D and Hall J (1997) Determinants of abnormal gonadotropin secretion in clinically de®ned women with PCOS. J Clin Endocrinol Metab 82,2248±2256.
Tarlatzis BC, Grimbizis G, Pournaropoulos F, Bontis J, Spanos E and Mantalenakis S (1995) The prognostic value of basal LH:FSH ratio in the tratment of patients with PCOS by assisted reproduction. Hum Reprod 10,2545±2549.
Laven JS, Imani B, Eijkemans MJ and Fauser BC (2002) New approaches to PCOS and other forms of anovulation. Obstet Gynecol Surv 57,755±767.
Mendoza C, Ruiz E, Ortega E, Cremades N, Martinez F, Bernabeu R, Greco E and Tesarik J (2002) Follicular Fluid markers of oocyte developmental potential. Hum Reprod 17,1017±1022.
Gordon UD, Harrison RF and Hennelly B (2001) A randomized prospective assessor-blind evaluation of LH dosage and IVF. Fertil Steril 75,324±331.
Waldstreicher J, Santoro, NF, Hall HJE, Filicori M and Crowley WF (1988) Hyperfunction of the hypothalamic±pituitary axis in women with polycystic ovarian disease: indirect evidence of partial gonadotroph desensitization. J Clin Endocrinol Metab 66,165±172.
van Santbrink EJ, Hop WC and Fauser BC (1997) Classi®cation of normogonadotropin infertility: polycystic ovaries diagnosed by ultrasound versus endocrine characteristics of PCOS. Fertil Steril 67,452±458.
 

Από τα παραπάνω , αντιλαμβανόμαστε ότι πολύ LH θα παράγει πολύ τεστοστερόνη , και πολύ FSH θα παράγει πολύ οιστρογόνο . Και έτσι ακριβώς είναι ! Για παράδειγμα , στα πρωτόκολλα εξωσωματικής που χορηγείται εξωγενώς FSH , η οιστραδιόλη αυξάνεται . Οταν δεν αυξάνεται σημαίνει ότι η ωοθήκη δεν ανταποκρίνεται . Στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών , η ωοθήκη ανταποκρίνεται . Και παράγει και οιστρογόνο αλλά και τεστοστερόνη . Όταν όμως η LH είναι ΜΟΝΙΜΩΣ πιό υψηλή από την FSH , η τεστοστερόνη θα είναι μονίμως σχετικά υψηλή . Αυτό όντως συμβαίνει στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών . Η LH είναι υψηλότερη από την FSH . Σε παλαιότερες αναθεωρήσεις , οι τιμές FSH / LH είχαν διαγνωστική αξία , σχεδόν παθογνωμονική . Σήμερα , οι απόψεις έχουν αλλάξει , διότι έχουν αναγνωριστεί εξαιρέσεις . Αλλά πάλι , εάν η LH είναι πολύ μεγαλύτερη από την FSH , και παραμείνει έτσι για λίγους κύκλους , η υγιής ωοθήκη θα γίνει πολυκυστική . Η υπερπροσφορά LH θα υπερθρέψει τα κύτταρα της θήκης , και σε λίγο καιρό το ωοθηκικό στρώμα θα πάρει τη χαρακτηριστική μορφή του στον υπέρηχο . Οι FSH / LH μετρούνται στην 3η ημέρα του κύκλου . Το πρόβλημα με τις μετρήσεις είναι το πόσο παραπάνω πρέπει να είναι η LH για να θεωρήσουμε ότι υπάρχει σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών . Αυτό δηλώνεται με το λόγο FSH/LH . Εάν η FSH είναι π.χ. 4 και η LH είναι π.χ. 8 , τότε FSH/LH=4/8 = 1/2=0,5 , ενδεικτικότατη τιμή για σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών . Εάν όμως FSH/LH = 8/9 = 0,8 ή ακόμα FSH/LH = 9/8 = 1,1 τότε οι τιμές δεν είναι τόσο χαρακτηριστικές . Ετσι , η μέτρηση των FSH/LH είναι μεν πληροφοριακή , αλλά όχι πια παθογνωμονική για το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών . Η μέτρηση των γοναδοτροφινών όμως είναι εντελώς απαραίτητη , ακόμα και αν δεν δίνει από μόνη της διάγνωση με τη βούλα . Οι πληροφορίες που παρέχουν οι δύο αυτοί αριθμοί , είναι πολύτιμες .

Εν ολίγοις ,δεν "βαφτίζουμε" μια κοπέλα με λίγο παραπάνω LH από FSH , ώς πάσχουσα από σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών . Χρειαζόμαστε όλα τα κριτήρια , και ίσως να τα επιβεβαιώσουμε δύο φορές .

4.2 Η σημασία της φυλοδεσμευτικής σφαιρίνης στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών .

Οι σφαιρίνες είναι μια μεγαλη κατηγορία πρωτεϊνών του αίματος . Μεσα σε αυτήν την κατηγορία βρίσκεται και η φυλοδεσμευτική σφαρινίνη (Sex-Hormone Binding Globulin - SHBG) . Η δουλειά της είναι να δεσμεύει και να μεταφέρει τις ορμόνες του φύλου δηλαδή την τεστοστερόνη και την οιστραδιόλη . Οταν τις δεσμεύει και τις μεταφέρει , οι ορμόνες είναι ανενεργείς .

Το πρόβλημα δημιουργείται επειδή η σύνδεση της ορμόνης με την φυλοδεσμευτική σφαιρίνη ουσιαστικά απενεργοποιεί την ορμόνη . Ενα άλλο πρόβλημα είναι ότι οι μετρήσεις της ολικής ορμόνης , για παράδειγμα της ολικής τεστοστερόνης που μας ενδιαφέρει στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών , συμπεριλαμβάνουν και την δεσμευμένη ορμόνη . Και αυτό οδηγεί σε προβλήματα υπολογισμού .  

Πιο συγκεκριμένα , ας υποθέσουμε ότι έχουμε δύο κοπέλες με το ανώτερο φυσιολογικό επίπεδο ολικής τεστοστερόνης . Αλλά η μία έχει διπλάσια τιμή φυλοδεσμευτικής σφαιρίνης από την άλλη . Τα αποτελέσματα της ίδιας ολικής τεστοστερόνης θα είναι περισσότερο έντονα στην κοπέλα που έχει την μικρότερη τιμή φυλοδεσμευτικής σφαιρίνης .  

Η επίδραση της φυλοδεσμευτικής θα μπορούσε ίσως να παρακαμφθεί εάν μετρούσαμε ελεύθερη τεστοστερόνη . Ο βιοχημικός προσδιορισμός όμως είναι επίπονος , και υποκείμενος σε μεγαλύτερο ποσοστό λάθους .

Ο υποθυροειδισμός και η υπερπρολακτιναιμία μπορεί να προκαλέσουν μείωση στην φυλοδεσμευτική ορμόνη . Αυτό με τη σειρά του προκαλεί αύξηση στην ελεύθερη και ενεργό βιολογικά τεστοστερόνη . Ετσι , ενώ η ολική τεστοστερόνη μπορεί να είναι φυσιολογική , η ελεύθερη μπορεί ναι είναι αυξημένη , και να έχουμε υπερτρίχωση .

Μερικές γυναίκες μπορεί να έχουν επίπεδα ολικής τεστοστερόνης μεγαλύτερα από 20-80 ng/dl . (Τα ανώτερα επίπεδα μπορεί να διαφέρουν από εργαστήριο σε εργαστήριο) . Πάντα όμως πρέπει να ερμηνεύονται σε σχέση με τα επίπεδα της φυλοδεσμευτικής και της αλμπουμίνης .

4.3 Η σημασία της στιγμιαίας αύξησης γλυκόζης αίματος

Υπάρχει τεκμηριωμένη σχέση μεταξύ ινσουλίνης και κυττάρων θήκης . Η γλυκόζη αίματος αυξάνει την ινσουλίνη . Η ινσουλίνη με τη σειρά της επιδρά άμεσα στα κύτταρα θήκης στην ωοθήκη και τα "διατάζει" να παράγουν ανδρογόνα . Ετσι , ο παράγοντας ινσουλίνη φαίνεται να έχει μια δράση σχεδόν όπως η LH .  

Είναι σχετικά εύκολο να αντιληφθούμε ότι ένας υγιής υπέρβαρος άνθρωπος (γυναίκα ή άνδρας) θα έχει υψηλότερα επίπεδα ινσουλίνης από έναν άλλο υγιή άνθρωπο με φυσιολογικό βάρος . Η λέξη "υγιής" αναφέρεται κυρίως για να αποκλείσει τους διαβητικούς , αλλά και να τονίσει ότι και λίγο υπέρβαροι άνθρωποι (άνδρες και γυναίκες) δεν είναι άρρωστοι με την κακή έννοια της λέξης . Στην περίπτωση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών , η χρόνια ελαφρά υπερινσουλιναιμία αποτελεί ένα χρόνιο μικρό σήμα για τα κύτταρα της θήκης να παράγουν τεστοστερόνη .  

Το ενδιαφέρον είναι ότι ακόμα και στιγμιαίες αλλά μεγάλες αυξήσεις ινσουλίνης μπορεί να προκαλέσουν επαρκές σήμα για την ωοθήκη . Το παράδειγμα βρίσκει εφαρμογή σε κορίτσια φυσιολογικού βάρους που τρέφονται αποκλειστικά και μόνο με γλυκά . Είναι καλύτερο κάποια κοπέλα να φάει 1,5 κιλό μαρουλοσαλάτα και να έχει λίγο φουσκωμένη κοιλιά για μία ώρα , παρά ένα κυπελλάκι παγωτού 200 γραμμαρίων . Η σαλάτα δεν θα αυξήσει την ινσουλίνη , ενώ το παγωτό θα την εκτοξεύσει . Και ενώ θερμιδικά η κοπέλα δεν θα ξεπερνάει τα ημερήσια όρια έτσι ώστε να παχύνει , η ινσουλίνη της θα εκτοξεύεται ανα τακτά χρονικά διαστήματα , δίνοντας το απαραίτητο σήμα στην ωοθήκη για παραγωγή ανδρογόνων . Το απλό παράδειγμα αυτό είναι η βάση της δίατας χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη για το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών . Αυτό αναφέρεται σε άλλο τμήμα του παρόντος .  

Δυστυχώς , στην καθ'ημέρα πράξη δεν είναι τόσο εύκολο να τεκμηριώσουμε αυτές τις μεταβολές στην γλυκόζη , στην ινσουλίνη και στην τεστοστερόνη . Αυτό απαιτεί καμπύλες μέτρησης γλυκόζης - ινσουλίνης μετά από χορήγηση συνήθως 75 γρ γλυκόζης και τρείς μετρήσεις σε χρόνο μηδέν , 60 και 120 λεπτά . Σε επιλεγμένες περιπτώσεις ενδεχομένως να είναι απαραίτητη αυτή η μέτρηση . Αλλά γενικά , στις περισσότερες κοπέλες ενός σχετικά φυσιολογικού βάρους , οι μετρήσεις αυτές θα βγούν φυσιολογικές . Το γεγονός βέβαια ότι δεν "πιάνουμε" μια μεγάλη και απότομη αύξηση σε ινσουλίνη δεν σημαίνει και πολλά . Η μέτρηση γίνεται υπό συνθήκες , και πιθανόν να μήν αντικατοπτρίζει την καθημερινότητα του ατόμου . Σαν ιατρική πληροφορία όμως παραμένει σημαντική διότι μας δείχνει ότι δεν υπάρχει σοβαρή μεταβολική παθολογία , και φυσικά οτι δεν υπάρχει διαβήτης . Επιπρόσθετα , μπορεί να αποκαλύψει μια αρχόμενη ή εγκατεστημένη ανοχή στην γλυκόζη , πληροφορία επίσης πολύ σημαντική . Εν πάσει περιπτώσει πάντως , μια δίαιτα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη είναι ωφέλιμη για όλους . Είναι εξίσου ωφέλιμη για τον διαβητικό , τον καρδιοπαθή , αλλά και την γυναίκα με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών . Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην εφηβεία .

4.5 Η σημασία των Διαφορετικών Ανδρογόνων

Υπάρχουν περισσότερο από μία ανδρογονικές ορμόνες . Η περισσότερο ακριβής μέτρηση των ανδρογόνων στο σύνδρομο πολυκυστικών οωθηκών επιτυγχάνεται με την μέτρηση της ολικής τεστοστερόνης , της φυλοδεσμευτικής ορμόνης και της αλμπουμίνης . Η μέτρηση της αλμπουμίνης μπορεί να παραλειφθεί , αφού τις περισσότερες φορές είναι φυσιολογική .  

Η ακρίβεια είναι σημαντική . Η ολική τεστοστερόνη σαν μέτρηση είναι πολύ περισσότερο εφικτή και ακριβής από την μέτρηση της ελεύθερης τεστοστερόνης . Οι υπόλοιπες μετρήσεις όπως οι μετρήσεις DHEA-S και , 17-υδροξυπρογεστερόνης , χρησιμοποιούνται για να αποκλείσουν άλλες καταστάσεις . Δεν επαναλαμβάνονται κάθε φορά .  

Τα ανδρογόνα παράγονται από την ωοθήκη και το επινεφρίδιο . Το σήμα παραγωγής ανδρογόνων για την οωθήκη είναι η LH και το σήμα παραγωγής ανδρογόνων για το επινεφρίδιο είναι η ACTH .  

Το επινεφρίδιο αρχίζει να παράγει ανδρογόνα λίγο πρίν την ήβη . Αυτό ονομάζεται αδρεναρχή . Τα ανδρογόνα που παράγονται από το επινεφρίδιο είναι η 17-υδροξυπρεγνενολόνη , η Διεπιανδροστερόνη (DHEA) και η θεϊκή Διεπιανδροστερόνη (DHEA-S) , καθώς και η τεστοστερόνη . Η συμμετοχή όμως του επινεφριδίου στα επίπεδα ολικής τεστοστερόνης είναι διαμέσου της DHEA . Η DHEA κυκλοφορεί στο σώμα και μετατρέπεται σε τεστοστερόνη σε άλλους , περιφερικούς ιστούς . Αυτό το ποσοστό είναι περίπου το 50% της ολικής τεστοστερόνης στην φυσιολογική γυναίκα . Αρα , αντιλαμβανόμαστε ότι το επινεφρίδιο παίζει σημαντικό ρόλο .  

Το υπόλοιπο 50% της ολικής τεστοστερόνης της φυσιολογικής γυναίκας παράγεται στην ωοθήκη .  

DHEA-S : Θεϊκή Διεπιανδροστερόνη , παραγεται αποκλειστικά και μόνο στο επινεφρίδιο . Μεταβολίζεται όμως αργότερα σε περισσότερο ενεργά ανδρογόνα .  

DHEA : Διεπιανδροστερόνη . Παράγεται περισσότερο στο επινεφρίδιο και λιγότερο στην ωοθήκη . Μεταβολίζεται αργότερα σε περισσότερο ενεργά ανδρογόνα . 

Α : Ανδροστενεδιόνη . Παράγεται ισόποσα σχεδόν στο επινεφρίδιο και στην ωοθήκη . Μεταβολίζεται αργότερα σε περισσότερο ενεργά ανδρογόνα . 

Τ : Τεστοστερόνη . Παράγεται ισόποσα σχεδόν στο επινεφρίδιο και στην ωοθήκη . Μεταβολίζεται στο θύλακα της τριχός σε Διυδροτεστοστερόνη .  

DHT : Διυδροτεστοστερόνη . Κυρίως υπεύθυνη για την τριχοφυϊα .  

Ε2 : Οιστραδιόλη . Παράγεται Στην Ωοθήκη από τεστοστερόνη . Τα κύτταρα της θήκης της ωοθήκης παράγουν τεστοστερόνη την οποία προσλαμβάνουν τα κύτταρα της κοκκιώδους σειράς της ωοθήκης και την μετατρέπουν σε οιστραδιόλη .  

4.6 Η Σημασία Της ΑντιΜυλλεριανής Ορμόνης AMH Anti-Mullerian

Η AMH (ΑντιΜυλλεριανή Ορμόνη) είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από τα ωοθυλάκια που στεγάζουν τα αυγά στις ωοθήκες μας . Θεωρείται ότι τα επίπεδα AMH συσχετίζονται με τον αριθμό των βιώσιμων ωοθυλακίων που παραμένουν στις ωοθήκες μιας γυναίκας . Στις γυναίκες που πάσχουν από μια κατάσταση γνωστή ως μειωμένη εφεδρεία ωοθηκών , αυτός ο αριθμός μπορεί συχνά να είναι αρκετά χαμηλός , υποδεικνύοντας ότι υπάρχουν λίγα υπόλοιπα ωοθυλάκια εντός των ωοθηκών . Αυτό που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι η δοκιμή της AMH μπορεί επίσης να αποτελέσει χρήσιμο τεστ για τις γυναίκες με PCOS .

Η ΑΜΗ εκκρίνεται κυρίως από τα μικρά ωοθυλάκια που έχουν μέγεθος μεταξύ 5-8 mm. Σε πολλές γυναίκες με PCOS, υπάρχει αύξηση του αριθμού αυτού του τύπου ωοθυλακίων . Αυτά τα ωοθυλάκια αρχίζουν να αναπτύσσονται και στη συνέχεια να σταματούν πριν από την ωορρηξία τους. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν επίσης ότι εκτός από τον αυξημένο αριθμό ωοθυλακίων στις ωοθήκες των γυναικών με PCOS , υπάρχει επίσης αυξημένη παραγωγή ΑΜΗ από τα μεμονωμένα θυλακιώδη κύτταρα.

Συμπτωματικά, πάρα πολύ AMH μπορεί στην πραγματικότητα να είναι ένας σημαντικός ένοχος στην παύση της ωορρηξίας . Σε μια κανονική ωοθήκη, η AMH λειτουργεί για να επιβραδύνει και να αποτρέψει την πρόωρη ανάπτυξη των ωοθυλακίων πριν ωριμάσουν - διατηρώντας την ωοθήκη από την ανάπτυξη ωαρίων πρόωρα . Η ΑΜΗ δρά μειώνοντας τους υποδοχείς των ωοθηκών στην FSH , την κύρια ορμόνη της υπόφυσης για την ανάπτυξη του ωοθυλακίου . Όταν η AMH είναι πολύ υψηλή , όπως συμβαίνει με το PCOS , μπορούμε να υποθέσουμε αυτό το φαινόμενο μπορεί να γίνει υπερβολικό και η παραγωγή ενός υγιούς ωοθυλακίου στον κύκλο μπορεί να σταματήσει.

Δεν είναι γνωστό ακριβώς τι προκαλεί τα ωοθηκικά κύτταρα στο PCOS να υπερπαράγουν AMH , ωστόσο πιστεύεται ότι μπορεί να σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα της ορμόνης της υπόφυσης LH . Κανονικά η LH απελευθερώνεται σε ένα υψηλό κύμα που προκαλεί την ωορρηξία - η αιχμή της LH - αλλά όταν είναι πολύ υψηλή για πολύ καιρό μπορεί να εμποδίσει την ωορρηξία και να προκαλέσει την υπερπαραγωγή της τεστοστερόνης . Τα επίπεδα ΑΜΗ επίσης συσχετίζονται άμεσα με τα επίπεδα της τεστοστερόνης στο αίμα , ωστόσο είναι δύσκολο να γνωρίζουμε εάν αυτό είναι αιτία ή αποτέλεσμα . Θεωρείται ότι ίσως μπορεί να υπάρξει ακόμη και μια μικρή μετάλλαξη στο γονίδιο AMH ή τους υποδοχείς ΑΜΗ σε γυναίκες με PCOS.

Σε γυναίκες που δεν έχουν απαραίτητα τα άλλα εμφανή σημάδια του PCOS , αυτό το ένα τεστ μπορεί συχνά να βοηθήσει στη διαφοροποίηση της πάθησης . Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι τα επίπεδα AMH μειώνονται με την ηλικία και έτσι , θα πρέπει να συσχετίσετε αυτά τα αποτελέσματα με την ηλικία σας.

Έχω αρχίσει να χρησιμοποιώ και την AMH ως εξέταση παρακολούθησης για τις πολυκυστικές ωοθήκες σε συνάρτηση πάντα με την υπερηχογραφική εικόνα και τα υπόλοιπα διαγνωστικά κιτήρια . Και αυτό επειδή αντανακλά την ανισορροπία των ορμονών που προκαλούν την παύση της ωορρηξίας . Επιπλέον, έχω διαπιστώσει ότι είναι πολύ σπάνιο να βλέπουμε πολυκυστικές ωοθήκες σε υπερηχογράφημα σε γυναίκες άνω των 40 ετών , αλλά μπορούμε ακόμα να πάρουμε αυξημένα επίπεδα ΑΜΗ και σε αυτήν την ομάδα. 

Οι γυναίκες με PCOS θα τείνουν να έχουν επίπεδα ΑΜΗ άνω του μέσου όρου για την ηλικιακή τους κατηγορία .

Σε οποιαδήποτε ηλικία, ένα επίπεδο AMH πάνω από 6,8 ng / dl (ή 48 pmol / L) θεωρείται υψηλό και ενδεχομένως ένα σημάδι pcos . Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα παραπάνω ανώτατα όρια έχουν υψηλή διακύμανση ιδιαίτερα για τις γυναίκες άνω των 35 ετών δεν είναι ακριβή . Οι σειρές αυτές ΔΕΝ είναι "σκληρές" αποκοπές , και κάθε γυναίκα θα είναι διαφορετική ανάλογα με ολόκληρη την ορμονική εικόνα της. Εάν είστε πάνω από την κορυφή του εύρους για την ηλικία σας , αυτό είναι ύποπτο για PCOS . Εάν είστε πολύ πάνω από το εύρος - οι πιθανότητες του PCOS είναι πολύ αυξημένες . Σημαντικό να σημειώσετε ότι η νεώτερη σειρά ηλικίας κάτω των 33 ετών περιλαμβάνει μια πολύ μεγάλη ηλικιακή ομάδα για παράδειγμα εάν είστε 32 ετών και το AMH σας είναι 6,8, αυτό μπορεί να είναι πολύ σημαντικότερο από ό, τι σε 20 χρονών με αυτόν τον αριθμό . Όταν πρόκειται για πολύ αυξημένα επίπεδα , μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι περίπου το 97% των γυναικών με ΑΜΗ άνω των 10 ng / ml (71 pmol / L) έχουν PCOS . Ορισμένες άλλες μελέτες έχουν συνδέσει μάλιστα ένα AMH πάνω από 3,0 ng / dl (21,42 pmol / L) ως παράγοντα ύποπτο για το PCOS , ειδικά αν βρεθεί σε συνδυασμό με άλλη συμπτωματολογία του συνδρόμου, ωστόσο έχω δει και αυτό το επίπεδο να είναι φυσιολογικό εύρημα σε νεότερες γυναίκες χωρίς PCOS . Επίσης, όσο μεγαλύτερη είναι η AMH, τόσο πιο σοβαρά είναι τα συμπτώματα PCOS , καθώς οι επιπτώσεις της στην ωοθήκη είναι πιο ισχυρές Εάν είστε άνω των 35 ετών και η ΑΜΗ σας εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλή - αυτό είναι αρκετά σημαντικό και είναι πολύ πιθανό ότι μπορεί να έχετε PCOS , γι 'αυτό παρακαλείσθε να ρωτήσετε τον γιατρό σας για περισσότερες πληροφορίες ή να αναζητήσετε ειδικό ιατρό για PCOS . Εάν η AMH σας είναι οριακά υψηλή για την ηλικία σας, είναι πιθανό να έχετε μια ελαφριά ορμονική κλίση προς pcos ή ίσως ακόμη και μόνο ένα καλό ωοθηκικό απόθεμα .

Τιμές AMH σε συνάρτηση με τη γονιμότητα .

• Φυσιολογική Γονιμότητα 4.0 – 6.8 ng/dl 28.6 – 48.5 pmol/L
• Ικανοποιητική Γονιμότητα 2.2-4.0 ng/dl 28.6 – 48.5 pmol/L
• Χαμηλή Γονιμότητα 0.3-2.2 ng/dl 2.2-15.7 pmol/L
• Πολύ Χαμηλή Γονιμότητα 0.0-0.3 ng/dl 0.0-2.2 pmol/L
• Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών πάνω από 6.9 ng/dl 48.5 pmol/L

4.7 Εξετάσεις Για Πολυκυστικές Ωοθήκες

Την 3η ημέρα του καταμήνιου κύκλου εκτελούνται οι εξής Εξετάσεις  

1) FSH (Θυλακιοτρόπος Ορμόνη)
2) LH (Ωχρινοτρόπος Ορμόνη)
3) PRL (Προλακτίνη)
4) SHBG (φυλοδεσμευτική σφαιρίνη)
5) Αλμπουμίνη
6) 17-ΟΗ Progesterone (17-υδροξυπρογεστερόνη)
7) Ολική Τεστοστερόνη
8) DHEA (Δ4-Ανδροστενεδιόνη)
9) DHEA-S (Θεϊκή Διεπιανδροστενεδιόνη)
10) Ελεύθερη τεστοστερόνη (αν εχουμε μετρήσει την SHBG , η ολική Τεστοστερόνη είναι επαρκής , και δεν χρειάζεται ελεύθερη τεστοστερόνη)

Οι παρακάτω εξετάσεις μπορεί να γίνουν σε οποιαδήποτε ημέρα  

11) FT3 , FT4 , TSH (ή εναλλακτικά μόνο TSH)
12) Καμπύλη Σακχάρου αίματος – ινσουλίνης (75γρ σακχάρου και μέτρηση 0 ,60 , 120 λεπτά )
13) Εναλλακτικά , Σάκχαρο νηστείας – ινσουλίνη νηστείας
Ως 3η ημέρα του καταμήνιου κύκλου εννοείται η Τρίτη ημέρα περιόδου . 

5. Η επίδραση της διατροφής

5.1 Θερμιδική Υπερπροσφορά

Θερμιδική υπερπροσφορά σημαίνει ότι λαμβάνουμε περισσότερες θερμίδες από ότι χρειαζόμαστε . Υπάρχουν τρόποι να υπολογίσουμε το ποσό των καθημερινών απαραιτήτων θερμίδων για να διατηρήσουμε το βάρος μας αλλά και για να χάσουμε . Ο ρόλος του ιατρού είναι να αποκλείσει νοσήματα όπως ο υποθυροειδισμός , ο διαβήτης , η κατάθλιψη κλπ .

Στην ηλικία των 20-40 όλοι σχεδόν οι άνθρωποι (άνδρες και γυναίκες) έχουν ένα ικανοποιητικό μεταβολικό ρυθμο , ο οποίος εξαρτάται από την καθημερινότητά τους .  

Ο φαύλος κύκλος της συσσώρευσης κιλών : Για να επεξεργαστεί τα σάκχαρα, το σώμα θέτει σε λειτουργία έναν πολύπλοκο μηχανισμό. Όταν τρώμε μια τροφή πλούσια σε ζάχαρη, η γλυκαιμία μας (δηλαδή η περιεκτικότητα του αίματος σε ζάχαρο) ανεβαίνει απότομα. Το αποτέλεσμα είναι η διέγερση του παγκρέατος το οποίο εκκρίνει την ινσουλίνη, την ορμόνη-κλειδί της πέψης. Αυτή θα «κυνηγήσει» τα σάκχαρα του αίματος, στέλνοντάς τα σε σημεία όπως είναι το ήπαρ, οι μύες ή ο λιπώδης ιστός. Αν η γλυκαιμία αυξηθεί υπερβολικά, η έκκριση της ινσουλίνης «γκαζώνει» και στέλνει κατευθείαν για αποθήκευση τις θερμίδες του γεύματος. Επιπλέον, αυτή η χειμαρρώδης παραγωγή προκαλεί, λίγη ώρα μετά, πτώση της γλυκαιμίας και κατά συνέπεια την αίσθηση της πείνας και της κούρασης. Με το ζάχαρο πεσμένο αναζητάμε, σαν τοξικομανείς, ένα γλυκάκι ακόμα. Το αποτέλεσμα είναι να θέτουμε και πάλι σε λειτουργία τον ίδιο μηχανισμό και να εγκλωβιζόμαστε σε έναν φαύλο κύκλο. Σταδιακά το σύστημα απορρυθμίζεται, τα κιλά συσσωρεύονται και οι κίνδυνοι για την υγεία πολλαπλασιάζονται.  

Οι βασικοί κανόνες  

1. Οι τροφές με χαμηλό δείκτη: Ένας εύκολος τρόπος για να ξεχωρίζετε τις τροφές που έχουν υψηλό γλυκαιμικό δείκτη από εκείνες που έχουν χαμηλό είναι να θυμάστε πως οι πρώτες είναι κυρίως εκείνες που έρχονται κατευθείαν από τη φύση ενώ οι δεύτερες είναι οι περισσότερο επεξεργασμένες. Καταναλώνετε κατά προτίμηση δημητριακά ολικής αλέσεως (όχι αυτά του πρωινού γιατί περιέχουν σάκχαρα), όσπρια, φρούτα και λαχανικά. Αποφεύγετε τη ζάχαρη, το λευκό ψωμί, τα επεξεργασμένα και τα βιομηχανοποιημένα τρόφιμα. 

2. Οι σωστές επιλογές μπορούν να μειώσουν το δείκτη: Ο γλυκαιμικός δείκτης δεν είναι σταθερός, αφού μεταβάλλεται ανάλογα με το πόσο επεξεργασμένη είναι μια τροφή (π.χ., τα ωμά μακαρόνια έχουν χαμηλότερο δείκτη από τα βρασμένα) ή με το πόσο ώριμη είναι (οι ώριμες μπανάνες έχουν πολύ ψηλότερο δείκτη από τις άγουρες). Συγχρόνως μπορούμε να επέμβουμε στον γλυκαιμικό δείκτη συνδυάζοντας ένα τρόφιμο με κάποιο άλλο (συνήθως με λαχανικά ή πρωτεΐνες). 

3. Φτιάξτε μόνες σας το καθημερινό μενού: Τα όσπρια, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούν τη βάση του διαιτολογίου. Τα συνδυάζουμε με πρωτεΐνες για να χορτάσουμε και για να προστατεύσουμε το μυϊκό μας σύστημα. Τα συνοδεύουμε με λίπη καλής ποιότητας (δηλαδή λάδι ελιάς) σε λογικές ποσότητες. Το πιο σημαντικό είναι να αποφεύγουμε ό,τι κάνει την ινσουλίνη να εκτινάσσεται: λευκό ψωμί, παραβρασμένα μακαρόνια, λευκό ρύζι, πατάτες τηγανητές, κρουασάν, γλυκά, αναψυκτικά, χυμούς φρούτων, μαρμελάδες, παγωτά, σοκολάτες. 

4. Προσοχή στα ποτά: Η πιο ασφαλής επιλογή είναι, όπως σε όλα τα προγράμματα διατροφής, το νερό. Τα αναψυκτικά όσο και οι χυμοί (ειδικά οι τυποποιημένοι) έχουν αυξημένο γλυκαιμικό δείκτη. Η κατανάλωσή τους καλό είναι να περιορίζεται. Όσο για τα αλκοολούχα ποτά, έχουν τόσο υψηλό δείκτη ώστε πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγονται. Αντίθετα, ένα ποτήρι κρασί μπορεί να επιτραπεί αν βρίσκεται στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου γεύματος, γιατί με αυτόν τον τρόπο επηρεάζει λιγότερο τη γλυκαιμία. 

6. Η σοκολάτα: Το ότι κάνουμε μια προσπάθεια αδυνατίσματος δεν σημαίνει ότι πρέπει να παραιτηθούμε από τις μικρές χαρές της ζωής. Προτιμήστε λίγα κομματάκια σοκολάτας και όχι καραμέλες και άλλα γλυκά που είναι πολύ πλούσια σε ζάχαρη. Όταν η σοκολάτα είναι μαύρη (με περιεκτικότητα τουλάχιστον 70% κακάο) ο γλυκαιμικός της δείκτης είναι λογικός. Μπορούμε λοιπόν να την καταναλώνουμε σε μικρές ποσότητες. 

7. Δημητριακά για όλα τα γεύματα: Δεν εννοούμε, βέβαια, τα δημητριακά του πρωινού, αλλά τα άλλα που είναι λιγότερο επεξεργασμένα. Προτιμάμε το ρύζι ολικής άλεσης, το σιτάρι με το φύτρο του, το πλιγούρι, τη σίκαλη, τη βρόμη και άλλα. Τα συνοδεύουμε με λαχανικά (φρέσκα ή βρασμένα) ή με πρωτεΐνες. Για το πρωινό προτιμάμε μούσλι χωρίς ζάχαρη ή κουάκερ. 

8. Το ψωμί: Είναι εύκολο: όσο πιο μαύρο, τόσο πιο χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη έχει. Αποφεύγουμε τις μπαγκέτες, το πολυτελείας και το χωριάτικο. Η ιδανική επιλογή είναι το γερμανικό μαύρο ψωμί που είναι πλούσιο σε σπόρους και κατά συνέπεια έχει τον πιο χαμηλό δείκτη. 

9. Οι πατάτες: Όταν είναι βραστές ή στον ατμό, οι πατάτες έχουν δείκτη περίπου 65. Αν όμως τηγανιστούν ή ψηθούν στο φούρνο, τότε ο δείκτης τους ανεβαίνει στο 95. Είναι, λοιπόν, προτιμότερο να τις μαγειρεύουμε στο νερό και όχι σε λάδι. 

10. Τα φρούτα είναι πάντα η καλύτερη επιλογή: Ακόμη κι όταν είναι πολύ γλυκά, τα φρούτα περιέχουν ελάχιστα σάκχαρα. Με εξαίρεση τις ώριμες μπανάνες, όλα τα άλλα διαθέτουν έναν λογικό γλυκαιμικό δείκτη, επιπλέον είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.  

5.2 Τι Πρέπει Να Κάνουμε

5.3 Τι Πρέπει Να Τρώμε

5.4 Τι ΔΕΝ Πρέπει Να Τρώμε

5.6 Γλυκαιμικός Δείκτης Τροφών

Ο γλυκαιμικός δείκτης (ΓΔ) των τροφών είναι ένας αριθμός (στην κλίμακα 0-100) που κατατάσσει τα διάφορα τρόφιμα ανάλογα με το πόσο γρήγορα ανεβάζουν τη γλυκόζη του αίματος (το «ζάχαρο» του αίματος όπως λέγεται στην καθημερινή γλώσσα). Σύμφωνα με αυτόν τον ορισμό, ο γλυκαιμικός δείκτης δείχνει ουσιαστικά πόσο γρήγορα γίνεται η πέψη ενός τροφίμου. Ο χρόνος που το στομάχι επεξεργάζεται μια τροφή εξαρτάται όχι μόνο από την ποσότητα της τροφής αλλά και από το είδος της. Για παράδειγμα η πέψη ενός μήλου διαρκεί περισσότερο από το αν πιούμε αυτό το μήλο ως χυμό διότι το στομάχι χρειάζεται λιγότερο χρόνο να επεξεργαστεί το χυμό σε σχέση με το ωμό μήλο. Για τον ίδιο το λόγο ένα άγουρο ή σκληρό μήλο έχει χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη από ένα ώριμο ή μαλακό μήλο. Ο γλυκαιμικός δείκτης αρχικά μετρήθηκε για μεμονωμένες τροφές που περιέχουν 50 γραμμάρια υδατάνθρακες. Στη συνέχεια όμως μετρήθηκε και για γεύματα που περιέχουν διάφορα ποσοστά υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπών. Σήμερα υπάρχει ένας πίνακας με τιμές του γλυκαιμικού δείκτη για χιλιάδες τρόφιμα. 

Θεωρητικά, η καθαρή γλυκόζη πάει στο αίμα γρηγορότερα από κάθε άλλο υδατάνθρακα προκαλώντας τη μεγαλύτερη άνοδο στο ζάχαρο του αίματος, έτσι της δόθηκε αξιωματικά η τιμή 100. Οι υπόλοιπες τροφές πήραν μια τιμή που δείχνει την άνοδο της γλυκόζης που προκαλούν στο αίμα σε σχέση με τη καθαρή γλυκόζη. Ο ΓΔ υπολογίζεται χρησιμοποιώντας συνήθως 10 υγιείς εθελοντές, οι οποίοι καταναλώνουν ποσότητα της υπό μελέτη τροφής που περιέχει 50 γραμμάρια υδατάνθρακες ύστερα από ολονύκτια νηστεία. Μετά την κατανάλωση του τροφίμου μετράται η συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα τις επόμενες δύο ώρες κάθε 15 λεπτά. Τροφές χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη θεωρούνται εκείνες με τιμή μικρότερη του 40, τροφές μέτριου γλυκαιμικού δείκτη είναι αυτές με τιμή μεταξύ 40–70 και τροφές υψηλού γλυκαιμικού δείκτη είναι αυτές που έχουν τιμή πάνω από 70. Πρέπει να αναφερθεί ότι εκτός από τους υδατάνθρακες και ορισμένα αμινοξέα προκαλούν άνοδο της γλυκόζης. Από την άλλη μεριά, το διατροφικό λίπος όταν βρίσκεται σε αυξημένο ποσοστό σε ένα γεύμα, επιβραδύνει την ταχύτητα με με την οποία η γλυκόζη φτάνει στο αίμα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γι’ αυτούς που έχουν διαβήτη αλλά και για οποιονδήποτε άλλον που θέλει να έχει χαμηλά το «ζάχαρο» του αίματος και γενικότερα καλύτερη υγεία. Όλα τα άτομα πρέπει να διατηρούν χαμηλά τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα τους γιατί έχει φανεί από μελέτες ότι τα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης στο αίμα είναι δυνατόν να προκαλέσουν, σταδιακά, αντίσταστη στην ινσουλίνη(μεταβολικό σύνδρομο). Επίσης, οι έρευνες δείχνουν ότι τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα προκαλούν αθηροσκλήρωση. Τέλος, φαίνεται πως μια διατροφή υψηλού γλυκαιμικού δείκτη αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα επηρεάζοντας δυσμενώς τους δείκτες φλεγμονής. Μια δίαιτα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη κάνει καλό όχι μόνο στην υγεία αλλά μπορεί να μειώσει και το σωματικό βάρος. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη συμβάλλουν στη διατήρηση ενός κανονικού σωματικού βάρους μειώνει την πείνα και κατ’ επέκταση τις θερμίδες που προσλαμβάνονται στη διάρκεια της ημέρας. Αντίθετα μια δίαιτα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη προκαλεί μεγάλη έκκριση ινσουλίνης και «σκαμπανεβάσματα» στα επίπεδα της γλυκόζης κάτι δίνει σήμα στον εγκέφαλο να προκαλέσει μεγαλύτερη πείνα η οποία καταλήγει σε περισσότερες θερμίδες μέσα στην ημέρα. 

Ο γλυκαιμικός δείκτης επηρεάζεται από το είδος του αμύλου που περιέχει μια τροφή και από τις φυτικές ίνες. Σ’ ένα είδος αμύλου που λέγεται αμυλόζη, τα μόρια της γλυκόζης αργούν να διασπαστούν από τα ένζυμα του στομάχου ενώ σ’ ένα άλλο είδος που λέγεται αμυλοπηκτίνη διασπώνται εύκολα. Άρα τα ποσοστά της αμυλόζης και της αμυλοπηκτίνης που περιέχει μια τροφή επιβραδύνουν ή επιταχύνουν την πέψη επηρεάζοντας το γλυκαιμικό δείκτη. Μεγάλη σημασία έχουν και οι φυτικές ίνες. Οι υδατοδιαλυτές φυτικές ίνες προκαλούν μικρότερη έκκριση γαστρικών υγρών με αποτέλεσμα να καθυστερείται η πέψη. Γι’ αυτό οι έτοιμοι χυμοί φρούτων έχουν χαμηλότερο γλυκαιμικο δείκτη από τα φρούτα: η επεξεργασία εξαγωγής του χυμού έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια των φυτικών ινών. Στα φρούτα και τα λαχανικά, ο γλυκαιμικός δείκτης εξαρτάται από το αν είναι άγουρα ήώριμα. Οι δεσμοί των μορίων της γλυκόζης στο άμυλο των ώριμων φρούτων είναι πιο χαλαροί και η πέψη γίνεται ταχύτερα. Αν πρόκειται για έτοιμα φαγητά, έχει σημασία πόσο βρασμένα είναι. Τέλος, το λεμόνι και το ξύδι επηρεάζουν τα γαστρικά υγρά επιβραδύνοντας την πέψη όταν προστίθενται στα γεύματα ενώ το αλάτι την επιταχύνει. Να σημειωθεί ότι στους διάφορους πίνακες που έχουν καταρτιστεί υπάρχουν διαφορές διότι τα εργαστήρια ακολουθούν διαφορετική μεθοδολογία. Όταν το σάκχαρο μετριέται με το τρύπημα ενός δακτύλου προκύπτει διαφορετική τιμή σε σχέση με το αίμα που λαμβάνεται από τη φλέβα όπου υπάρχει διαφορετική συγκέντρωση γλυκόζης. Ακόμη, ορισμένα εργαστήρια ξεχωρίζουν την ποσότητα των 50 γραμμαρίων υδατανθράκων βασιζόμενα στα ποσοστά που αναφέρει ο κατασκευαστής στην ετικέτα του προϊόντος ενώ άλλα προβαίνουν τα ίδια στη μέτρηση. Τα 50 γραμμάρια υδατανθράκων αφορούν τα σάκχαρα και το άμυλο, όχι τις φυτικές ίνες οι οποίες δεν αναφέρονται πάντα στην ετικέτα. Τέλος, οι τιμές του γλυκαιμικού δείκτη αλλάζουν εξ’ ολοκλήρου αν ως μέτρο σύγκρισης ληφθεί το άσπρο ψωμί και πάρει αυτό την τιμή 100 αντί της καθαρής γλυκόζης. Αυτή η πρακτική ακολουθείται τα τελευταία χρόνια γιατί είναι πιο κοντά στην καθημερινότητα κι έτσι βλέπει κανείς στους πίνακες γλυκαιμικού δείκτη πολλά τρόφιμα με τιμή πάνω από το 100. Αυτό συμβαίνει διότι υπάρχουν τροφές που προκαλούν μεγαλύτερη άνοδο της γλυκόζης από το άσπρο ψωμί (ο πίνακας που ακολουθεί παρακάτω δείχνει τις τιμές του γλυκαιμικού δείκτη σε σχέση με την καθαρή γλυκόζη).  

Πρέπει να το τονιστεί ότι ο γλυκαιμικός δείκτης δείχνει την ταχύτητα με την οποία μια τροφή πάει από το στομάχι στο αίμα σε σχέση με την καθαρή γλυκόζη ή το άσπρο ψωμί. Δεν δείχνει τίποτα για την ποσότητα των υδατανθράκων που περιέχονται σε μια πραγματική μερίδα τροφίμου την οποία τρώμε. (θυμηθείτε ότι κατασκευάζεται λαμβάνοντας ποσότητα 50 γραμμαρίων για κάθε τροφή). Όμως η συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα και η έκκριση της ινσουλίνης δεν εξαρτάται μόνο από το γλυκαιμικό δείκτη αλλά και από την ποσότητα των υδατανθράκων που υπάρχει σε μια μερίδα αυτής της τροφής. Ένα τρόφιμο με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη όπως π.χ. το καρότο δεν ανεβάζει πολύ το «ζάχαρο» του αίματος διότι έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες. Για να ανέβει σημαντικά το ζάχαρο από τα καρότα πρέπει κάποιος να φάει 1-2 κιλά μονομιάς κάτι που δεν συμβαίνει συνήθως. Αντίθετα ένα άλλο τρόφιμο, με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, μπορεί να ανεβάσει σημαντικά τη γλυκόζη στο αίμα αν κάποιος το καταναλώσει σε μεγάλες ποσότητες. Επειδή λοιπόν ο γλυκαιμικός δείκτης σχετίζεται με το είδος των υδατανθράκων και όχι με την ποσότητά τους -η οποία ωστόσο πολύ σημαντικό ρόλο- προτάθηκε και η έννοια του γλυκαιμικού φορτίου (ΓΦ). Το γλυκαιμικό φορτίο ενός τροφίμου υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας τον γλυκαιμικό του δείκτη με την ποσότητα των υδατανθράκων σε γραμμάρια που παρέχονται από μια συγκεκριμένη μερίδα και το αποτέλεσμα διαιρείται με το 100. Ο ορισμός του γλυκαιμικού φορτίου είναι ο εξής: ΓΦ = ΓΔ Χ Συνολική ποσότητα υδατανθράκων που υπάρχει σε μια μερίδα /100 Η διαίρεση με το 100 έχει “τεχνική” σημασία: για να μην είναι πολύ υψηλές οι τιμές και έτσι να υπάρχει μια πιο άμεση αντίληψη της συγκρισιμότητας. Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό η καθαρή γλυκόζη ποσότητας 100 γραμμαρίων παίρνει την τιμή 100. Χαμηλό γλυκαιμικό φορτίο έχει ένα τρόφιμο με τιμή κάτω από 10, μέτριο γλυκαιμικό φορτίο έχει μια τιμή μεταξύ 11-12 και υψηλό γλυκαιμικό φορτίο έχει μια τιμή πάνω από 20.  

Η δίαιτα και η άσκηση είναι σημαντικά μέρη της διαχείρισης του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθυηκών (PCOS) . Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι νέες γυναίκες με PCOS έχουν συχνά υψηλότερα επίπεδα της ινσουλίνης στο αίμα τους, και πολλές έχουν πρόβλημα διατήρησης ενός υγιούς βάρους . Γνωρίζοντας ποιά είναι τα προτιμητέα τρόφιμα , καθώς και τα είδη των τροφίμων που πρέπει να περιοριστούν μπορείτε να βελτιώσετε τον τρόπο που αισθάνεστε . Επίσης , η γνώση αυτή θα βοηθήσει να χάσετε βάρος . Τρώγοντας καλά και σωστά ενώ παραμένετε ενεργή και διατηρώντας ένα υγιές βάρους , μπορείτε να βελτιώσετε τα συμπτώματα του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών. 

Το επίπεδο της ινσουλίνης στο αίμα σας ανεβαίνει μετά το φαγητό. Ανεβαίνει περισσότερο αν φάτε ή πιείτε κάτι που περιέχει υδατάνθρακες. Οι υδατάνθρακες που βρίσκονται στα δημητριακά (όπως το ψωμί, τα ζυμαρικά, το ρύζι και τα δημητριακά), τα περισσότερα τρόφιμα σνακ (όπως πατατάκια, μπισκότα και γλυκά), τα ζαχαρούχα ποτά όπως η κοκα-κόλα και οι χυμοί , και μερικά φρούτα και τα λαχανικά , εμπεριέχουν υδατάνθρακες που ανεβάζουν το σάκχαρο αίματος και συνεπώς την ινσυλίνη αίματος . 

Δεν είναι όλοι οι υδατάνθρακες το ίδιο . Ακόμα κι αν τρώτε δύο τρόφιμα που έχουν την ίδια ποσότητα υδατανθράκων, μπορεί να έχουν διαφορετική επίδραση στο επίπεδο της ινσουλίνης σας. Το αποτέλεσμα αυτό έχει πολλά να κάνει με το είδος του υδατάνθρακα που εμπεριέχεται στο κάθε τρόφιμο . Οι Υδατανθρακούχες τροφές με φυτικές ίνες είναι συνήθως οι καλύτερες αν προσπαθείτε να κρατήσετε το επίπεδο της ινσουλίνης σας κάτω. Τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες που είναι ζαχαρούχα ή εξευγενισμένα (όπως το άσπρο ψωμί και το άσπρο ρύζι) μπορεί να ανεβάσουν περισσότερο τα επίπεδα ινσουλίνης . Τρόφιμα, όπως αυτά δεν είναι χορταστικά για πολύ χρόνο (το οποίο σημαίνει ότι μπορείτε να αισθάνεστε πεινασμένες λίγο μετά). Προσπαθήστε να επιλέγετε περισσότερες φορές τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και χαμηλά σε ζάχαρη και υδατάνθρακες .  

5.5 Περιφερικός Λιπώδης Ιστός

Ο υπερβολικός περιφερικός λιπώδης ιστός λειτουργεί αρνητικά στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών . Αυξάνει τις ανάγκες σε ινσουλίνη , αυξάνει την όρεξη για θερμιδική υπερπροσφορά , εξαναγκάζει το άτομο να τρώει περισσότερο και δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο υπερινσουλιναιμίας - υπερανδρογοναιμίας και ανωοθυλακιορρηξίας .

Κάθε κιλό καθαρού λιπώδους ιστού ισοδυναμεί με περίπου 14.000 θερμίδες . Για να πάρουμε ένα κιλό καθαρού λίπους πρέπει να έχουμε πλεόνασμα περίπου 14.000 θερμίδες σε ένα μικρό σχετικά χρονικό διάστημα κατά το οποίο δεν γυμναζόμαστε , έτσι ώστε το θερμιδικό πλεόνασμα να γίνει λίπος και όχι π.χ. μύες .

Αν υποθέσουμε ότι μια κοπέλα έχει καθημερινές θερμιδικές απαιτήσεις 2000 θερμίδες για να διατηρήσει τα 60 κιλά βάρους της χωρίς να κάνει τίποτε , και άν υπόθέσουμε επίσης ότι δουλεύει κάθε μέρα στο γραφείο και χάνει 400 θερμίδες στο οκτάωρο , τότε μας βγαίνει ένα καθημερινό ισοζύγιο 2400 θερμιδών . Αν αυτή η κοπέλα τρώει 3400 θερμίδες την ημέρα (δύο γεύματα των 1400 και 2 γλυκάκια στη δουλειά) σε 14 ημέρες θα έχει πάρει ένα κιλό λίπους . Σε ένα μήνα , 2 κιλά λίπους . Σε δύο μήνες , 4 κιλά λιπους . Και τότε , η ωοθήκη μπορεί να αρχίσει να παράγει περισσότερα μικρά ωοθυλάκια , τα οποία παράγουν λίγο περισσότερη τεστοστερόνη , η οποία να αναστέλλει με λίγο ισχυρότερο τρόπο την κανονική ανάπτυξη του ωοθυλακίου με συνέπεια ο κύκλος να αρχίσει να αυξάνεται κατ'αρχάς σε διάρκεια , και αργότερα να ανασταλεί πλήρως .

Το ποσοστό του περιφερικού λίπους που είναι το ιδανικό για φυσιολογικό κύκλο ΔΕΝ καθορίζεται από τις γενικές νόρμες . Μερικές κοπέλες διατηρούν φυσιολογικό κύκλο ακόμα και με μεγάλο ποσοστό λίπους , ενώ άλλες αν πάρουν 4-5 κιλά , ο κύκλος χαλάει . Κάθε γυναίκα πρέπει να βρεί το σωστό σωματικό βάρος της και την σωστή αναλογία λιπώδους ιστού που γι'αυτήν προκαλεί έναν καταμήνιο κύκλο 28-30 ημερών . Φυσικά και εξαρτάται ΚΑΙ από την ηλικία , και οι διαφορές από τα 28 εως τα 38 έτη είναι τεράστιες .

5.7 Ρύθμιση εμμηνορυσιακού κύκλου σε σχέση με το σωματικό βάρος

Κατά το μοντέλο αυτό (το οποίο ΔΕΝ είναι θεωρητικό , έχει πολλαπλές αποδείξεις και τεκμηρίωση) , το σωματικό βάρος και η παροχή ενέργειας με τη μορφή θερμίδων από τις τροφές , επηρεάζει τον εμμηνορυσιακό κύκλο . Οι μηχανισμοί είναι πολύπλοκοι . Το κεντρικό νευρικό σύστημα και συγκεκριμένα η περιοχή του υποθαλάμου αντιλαμβάνεται το ποσό του λιπώδους ιστού διαμέσου μιας ορμόνης που ονομάζεται λεπτίνη .

Ανάλογα με το ποσό του λιπώδους ιστού , ο υποθάλαμος "αποφασίζει" εάν ο οργανισμός είναι ικανός να φέρει εις πέρας μια ενδεχόμενη εγκυμοσύνη , και αν ναί , τότε προκαλεί την αλληλουχία γεγονότων που οδηγούν στην οωρρηξία (πρώτο από αριστερά τμήμα της εικόνας) . Οταν κυριαρχούν συνθήκες έλλειψης διατροφικής ενέργειας , ο υποθάλαμος αποφασίζει ότι μια ενδεχόμενη εγκυμοσύνη θα ήταν βλαπτική τόσο γι'αυτόν όσο και για το έμβρυο (ελλιποβαρή νεογνά και αποβολές) , και έτσι λαμβάνει τα μέτρα του ώστε να προφυλαχθεί , εμποδίζοντας την αλληλουχία των γεγονότων που οδηγούνν στην ωορρηξία και προκαλώντας ολιγομηνόρροια ή/και αμηνόρροια (κεντρικό σήμα της εικόνας) .Σε περιπτώσεις υπερθρεψίας και παχυσαρκίας που μοιάζουν με την κλασσική μορφή του συνδρόμου των πολυκυστικών οωθηκών , ο υποθάλαμος προσπαθεί να στείλει πολλαπλά σήματα για ωορρηξία και αναπαραγωγή αισθανόμενος την υπερεπάρκεια ενέργειας . Σε αυτήν την περίπτωση όμως η ωοθήκη , ενώ δημιουργεί πολλαπλά όμοια σχεδόν ωοθυλάκια , σταματάει η ίδια την οωρρηξία διότι το κάθε οωθυλάκιο αναστέλλει το διπλανό του , κατά μείζονα λόγο επειδή τα πολλαπλά ωοθυλάκια παράγουν ανδρογόνα . Ο υποθάλαμος τότε λαμβάνει διαφορετικά σήματα και με τη σειρά του εκκρίνει περισσότερη LH από FSH και έτσι οδηγεί στην εγκατάσταση του συνδρόμου των πολυκυστικών οοωθηκών .

Η διαδικασία αυτή (όπως φαίνεται στην εικόνα) ισχύει και για την ενήβωση και για την έναρξη του εμμηνορυσιακού κύκλου σε νεαρά κορίτσια . Εξαιρετικά αδύνατα κορίτσια θα αργήσουν να δούν την πρώτη περίοδο , ενώ εξαιρετικά παχύσαρκα θα την δουν νωρίτερα . (δεν αναφερόμαστε εδώ στην Πρώϊμη και καθυστερημένη ήβη , αναφερόμαστε στις αποδεκτές ηλικίες ενήβωσης και έναρξης περιόδου , οι οποίες έχουν φυσιολογικό εύρος  (από ... εώς...) ηλικιών και όχι μια συγκεκριμένη ηλικία) . Σε αυτή την περίπτωση η εξήγηση είναι απλή , η φύση προτιμά έναν ώριμο οργανισμό για τεκνοποίηση , έναν οργανισμό που μπορεί να φέρει εις πέρας μια εγκυμοσύνη , αλλά και μια γαλουχία , και μια φροντίδα για το νεογνό . Οι πρώτοι εμμηνορυσιακοί κύκλοι είναι συνήθως ανωορρηκτικοί , και η πλήρης γονιμότητα επέρχεται αργότερα . Ας μην ξεχνάμε ότι ΟΛΕΣ οι γυναίκες (απο ΟΛΕΣ τις ανθρώπινες φυλές) έχουν την μέγιστη ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ οστική και μυϊκή μάζα περί το τέλος της ενήβωσης , γεγονός το οποίο συμπίπτει με την καθιέρωση σταθερών καταμήνιων ωορρηκτικών (γόνιμων) εμμηνορυσιακών κύκλων . Η ενήβωση αποτελεί μια αναγκαία "προπόνηση" του αναπαραγωγικού συστήματος και ο χρόνος αυτός δίνει την ευκαιρία και σε άλλα συστήματα (οστικό , μυϊκό , κεντρικό νευρικό , ψυχολογικό-θυμικό κα.) να ωριμάσουν , πρίν συμβεί κάποιο αναπαραγωγικό συμβάν . Και ο σκοπός πίσω από όλα αυτά είναι κατά μείζονα λόγο η βεβαιότητα καλού περιγεννητικού αποτελέσματος (μάνα και παιδί) , καθώς και η βεβαίωση της περαιτέρω επιβίωσης και των δύο (θηλασμός , επαρκής ποσοστό λίπους κλπ) .

Η αμηνόρροια της εγκυμοσύνης δεν αναφέρεται εδώ για ευνόητους λόγους . Ο μηχανισμός της  αμηνόρροιας της γαλουχίας οφείλεται σε διάφορους παράγοντες με διασημότερη ίσως μια , την προλακτίνη , και ο σκοπός της (ένας από τους σκοπούς της) είναι να εμποδίσει τυχόν δεύτερη εγκυμοσύνη πρίν το νεογνό να είναι ικανό να λάβει στερεά τροφή , και να δώσει χρόνο στη μητέρα να ανανήψει . Με τον καιρό , η προλακτίνη παύει να προκαλεί αμηνόρροια και η περιόδος επιστρέφει ακόμα και αν ο θηλασμός συνεχίζεται .

Πρέπει να διευκρινιστεί  εδώ ότι  η  ολιγομηνόρροια  που  προκύπτει  είτε  από τις  πολυκυστικές  ωοθήκες είτε από  την παχυσαρκία , είτε από την υποθρεψία  ΔΕΝ  δηλώνει  στειρότητα  Τα προβλήματα υπογονιμότητας που ενδεχομένως να προκύψουν οφείλονται συνήθως στο γεγονός ότι υπάρχει μια χρονικά παγιωμένη κατάσταση , η οποία χρειάζεται σωστή διάγνωση , σωστή αντιμετώπιση και  χρόνο για να επανέλθει στο φυσιολογικό .

5.8 Απατηλές Προσεγγίσεις

Δεν υπάρχει κανένα φαρμακευτικό πολυσκεύασμα το οποίο να θεραπεύει το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών .  

Οι μοναδικές φαρμακολογικές προσεγγίσεις είναι η προγεστερόνη , τα αντισυλληπτικά , η μετφορμίνη , οι ανδρογονικοί αναστολείς , η ορλιστάτη , η κλομιφαίνη και η FSH σε προγράμματα εξωσωματικής . Κάθε μία φαρμακολογική προσέγγιση απευθύνεται σε συγκεκριμένο τύπο ασθενούς , και κάθε ασθενής ανταποκρίνεται διαφορετικά στην εκάστοτε θεραπεία . Είναι ανόητο να πιστεύουμε ότι θα πάρουμε κάποιο πολυβιταμινούχο σκεύασμα ή κάποιο συμπλήρωμα διατροφής και με αυτό θα θεραπεύσουμε το σύνδρομο . Οποιαδήποτε βελτίωση και αν δούμε , θα οφείλεται σε άλλους συμπαραμαρτούμενους παράγοντες .

Δεν υπάρχει κάποιο ομοιοπαθητικό σκέυασμα που να θεραπεύει το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών . Το μοναδικό πράγμα που θα επιτύχει είναι να κάνει δίαιτα στο πορτοφόλι σας .

Αν υπήρχε άλλωστε κάποια επιτυχημένη και εύκολη συνταγή , θα ήταν γνωστή και εγκατεστημένη .

6. Μακροχρόνια Προβλήματα Στο Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών

Οι γυναίκες με κλασσικό σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να έχουν πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου για να αναπτύξουν σακχαρώδη διαβήτη . Οι παράγοντες αυτοί είναι η παχυσαρκία, το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη τύπου 2 και ανωμαλίες στην ινσουλίνη (τόσο η αντίσταση στην ινσουλίνη όσο και η δυσλειτουργία των β-κυττάρων). Υπάρχουν τώρα σαφή στοιχεία ότι οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών βρίσκονται σε αυξημένο (3 ± 7 φορές) κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 (Dunaif e, 1987, Dahlgren 1992a, Ehrmann , 1999; Legro , 1999; Wild , 2000). Υπάρχουν πολλά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου (Dahlgren 1992b) λόγω του γεγονότος ότι οι καταστάσεις ανθεκτικές στην ινσουλίνη συνδέονται με μεγαλύτερη από φυσιολογική ευαισθησία σε στεφανιαία νόσο . Επίσης οι γυναίκες με κλασσικό σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχουν ενδείξεις δυσλιπιδαιμίας (Conway 1992, Robinson 1996, Talbott 1998, Legro 2001) , και δείκτες μη φυσιολογικής αγγειακής λειτουργίας (Talbott 2000, Paradies 2001, Christian 2003). Ωστόσο, οι περιορισμένες επιδημιολογικές μελέτες δεν έδειξαν άμεσες ενδείξεις για αυξημένη συχνότητα εμφάνισης στεφανιαίας νόσου σε μεσήλικες γυναίκες με ιστορικό συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών . (αν και η συχνότητα εμφάνισης του εγκεφαλικού επεισοδίου είναι ελαφρώς αυξημένη) (Wild 2002) . Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών επίσης πιστεύεται ότι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του ενδομητρίου μέσω χρόνιας έκθεσης του ενδομητρίου σε οιστρογόνο χωρίς την αντίστοιχη έκθεση σε προγεστερόνη . Ωστόσο, τα επιδημιολογικά στοιχεία που υποστηρίζουν αυτή την υπόθεση είναι περιορισμένα (Hardiman 2003). Επί του παρόντος, δεν μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα, αλλά οι ακόλουθες δηλώσεις αντιπροσωπεύουν την άποψη συναίνεσης (Consensus Statements) ότι το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2. (i) Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος στις γυναίκες που πάσχουν από ανωοθυλακιορρηξία με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών , σε παχύσαρκα άτομα και σε εκείνα με οικογενειακό ιστορικό Διαβήτη τύπου 2. (ii) Ο κίνδυνος καρδιαγγειακών παθήσεων είναι αβέβαιος προς το παρόν (Wild 2002, Legro 2003). Περιορισμένα επιδημιολογικά δεδομένα δεν έχουν δείξει αύξηση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων, αλλά πρέπει να ληφθούν υπόψη δύο παράγοντες: Η νεαρή ηλικία των κοόρτων (~ 55 ετών) και η πιθανότητα να υπάρχουν άγνωστοι παράγοντες που προστατεύουν να την καρδιά . Απαιτείται περισσότερη έρευνα για: (i) την εκτίμηση του βαθμού κινδύνου, (ii) την αναγνώριση των ασθενών που βρίσκονται σε κίνδυνο . Παρόλο που πολλά ερωτήματα παραμένουν προς απάντηση, ο τρόπος ζωής και οι αλλαγές (δίαιτα και άσκηση) πρέπει να ενθαρρυνθούν έντονα ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος τόσο του διαβήτη τύπου 2 όσο και του καρδιαγγειακού συστήματος . (Kiddy 1992, Clark 1995, Huber-Buchholtz 1999, Moran 1999, 2003).  

6.1 Λιπιδαιμικό Προφίλ

Εάν αφεθούν χωρίς επιτήρηση , οι ασθενείς με επίμονη ανωοθυλακιορρηξία αναπτύσσουν κλινικά προβλήματα . Επομένως, η κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση είναι απαραίτητη για όλους τους ασθενείς με ανωοθυλακιορρηξία . Σε μακροχρόνια παρακολούθηση των γυναικών με πολυκυστικές ωοθήκες παρατηρήθηκε ότι τα προβλήματα της παχυσαρκίας και της υπερινσουλιναιμίας των ανδρογόνων παραμένουν στα μετεμμηνοπαυσιακά χρόνια . 107  

Επιδημιολογικές μελέτες έχουν αναφέρει αύξηση των καρδιαγγειακών νοσημάτων και του σακχαρώδη διαβήτη σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας που είχαν προηγουμένως διαγνωστεί με ανωοθυλακιορρηξία και πολυκυστικές ωοθήκες.211, 212, 213, 214 

Οι νέες γυναίκες που έχουν ανωοθυλακιορρηξία , υπερανδρογοναιμία και πολυκυστικές ωοθήκες αναπτύσσουν παράγοντες κινδύνου για αθηροσκλήρωση και τελικά κλινική Ασθένεια, συγκρίσιμη με εκείνη που παρατηρείται στις μεγαλύτερες , πολύ υπέρβαρες, μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.

Το λιπιδαιμικό προφίλ μιας νέας γυναίκας με χρόνιο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών , μπορεί να είναι τόσο κακό όσο και μιας άλλης γυναίκας , 30 έτη μεγαλύτερης

6.2 Εμφάνιση Διαβήτη / Μεταβολικού Συνδρόμου

Κριτήρια Για Μεταβολικό Σύνδρομο Σε Γυναίκες Με Διαγνωσμένο Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών

Revised 2003 consensus on diagnostic criteria and longterm health risks related to polycystic ovary syndrome (PCOS) The Rotterdam ESHRE/ASRM-sponsored PCOS consensus workshop group 

Το προφίλ λιπιδίων και λιποπρωτεϊνών σε ανδρογονικές γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες (οι οποίες εκτίθενται επίσης σε σχετικά χαμηλότερα επίπεδα οιστρογόνων με την πάροδο του χρόνου) είναι παρόμοιο με το αντρικό πρότυπο με υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων και LDL-χοληστερόλης και χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης HDL , και αυτό το μη φυσιολογικό σχήμα είναι ανεξάρτητο από το σωματικό βάρος.

Παρόλο που δεν έχει ακόμη τεκμηριωθεί με κατάλληλες επιδημιολογικές μελέτες, είναι λογικό να αναμένεται ότι οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που έχουν προηγουμένως ανωοθυλακιορρηκτικούς κύκλους , υπερανδρογοναιμία και υπερινσουλιναιμία θα έχουν μείωση του προσδόκιμου ζωής λόγω καρδιαγγειακών παθήσεων και σακχαρώδη διαβήτη . Αυτές οι γυναίκες θα αποκομίσουν σημαντικά οφέλη από μια επιθετική προληπτική στάση υγείας από την πλευρά του κλινικού ιατρού που οδηγεί σε βελτίωση των δυσμενών παραγόντων μεταβολικού κινδύνου .

6.3 Ογκολογικά Προβλήματα

Υπάρχουν δυνητικά σοβαρές κλινικές συνέπειες της σταθερής κατάστασης έκκρισης ορμονών. Και όταν αναφερόμαστε σε σταθερή κατάσταση εννοούμε την όχι κυκλική μεταβολή των FSH , LH , καθώς επίσης και την όχι κυκλική μεταβολή του οιστρογόνου και της προγεστερόνης . Ιδιαίτερη έμφαση δέ , δίνεται στην έλλειψη προγεστερόνης λόγω της χρόνιας ανωοθυλακιορηξίας . Εκτός από τα προβλήματα της δυσλειτουργικής και άστατης αιμορραγίας, της αμηνόρροιας, της υπερτρίχωσης και της υπογονιμότητας , η επίδραση του απρόσβλητου και αδιάλειπτου οιστρογόνου είναι η τοποθέτηση της ασθενούς σε σημαντικό κίνδυνο για καρκίνο του ενδομητρίου και ίσως καρκίνο του μαστού .  

Ο κίνδυνος καρκίνου του ενδομητρίου αυξάνεται (τριπλάσιος) και η χρόνια ανωοθυλακιορρηξία κατά τη διάρκεια των αναπαραγωγικών ετών έχει αναφερθεί ότι σχετίζεται με ένα αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού κατά τη διάρκεια των μετεμμηνοπαυσιακών ετών .

Ένα χρόνιο πολυκυστικό σύνδρομο σε νεαρότερη ηλικία , προδιαθέτει σε νεοπλασία σε μεγαλύτερη ηλικία .

Στην ασθενή που έχει μακροχρόνια ανωοθυλακιορρηξία , μια βιοψία του ενδομητρίου (με εκτεταμένη δειγματοληψία) είναι μια σοφή προφύλαξη . Η γνωστή συσχέτιση μεταξύ αυτής της κατάστασης και των μη φυσιολογικών αλλαγών του ενδομητρίου πρέπει να λαμβάνεται υπόψη . Οι προδιαθεσικές καταστάσεις του καρκίνου του ενδομητρίου μπορούν να αντιμετωπιστούν σε μικρές , ανωοθυλακιορρηκτικές γυναίκες .

Τρόπος Δράσης Αντισυλληπτικών Δισκίων

Τα αντισυλληπτικά δισκία παρέχουν τα ακόλουθα οφέλη σε ασθενείς με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών :  

• Τα αντισυλληπτικά δισκία καταστέλλουν και τα επινεφριδιακά ανδρογόνα αλλά και τα ανδρογόνα των ωοθηκών και μειώνουν την ανάπτυξη τρίχας σχεδόν στα δύο τρίτα των υπερτριχωσικών ασθενών .
• Το συστατικό προγεστίνης καταστέλλει την LH, με αποτέλεσμα την Μειωμένη παραγωγή ανδρογόνων των ωοθηκών.
• Το οιστρογόνο αυξάνει την ηπατική παραγωγή της Φυλοδεσμευτικής Σφαιρίνης SHBG, με αποτέλεσμα τη μείωση της ελεύθερης συγκέντρωσης τεστοστερόνης
• Τα επίπεδα των κυκλοφορούντων ανδρογόνων μειώνονται, συμπεριλαμβανομένων αυτών της DHEAS, η οποία είναι σε κάποιο βαθμό ανεξάρτητη τόσο από την LH όσο και από την της SHBG

Αντισυλληπτικά δισκία Το οιστρογόνο και η προγεστερόνη είναι πιο αποτελεσματικά σε συνδυασμό από ότι ο κάθε παράγοντας είναι μόνος στην καταστολή της υπερανδρογοναιμίας εξαρτώμενης από LH . Αν και απαιτείται τουλάχιστον 50 μg αιθινυλ οιστραδιόλης (ΕΕ) για την καταστολή της LH , τα χαμηλότερου οιστρογόνου (περίπου 35 μg EE) δισκία μπορεί να αυξήσουν την φυλοδεσμευτική σφαιρίνη SHBG στον ορό Και να μειώσουν την παραγωγή DHEA-S στα επινεφρίδια που εξαρτάται από την ACTH . Έτσι , τα αντισυλληπτικά χαμηλής δόσης (30-35 μg EE) είναι συνήθως αποτελεσματικά στον έλεγχο της υπερτρίχωσης και της ακμής και έχουν εγκριθεί από τον αμερικανικό FDA για το σκοπό αυτό . Τα αντισυλληπτικά χάπια επίσης προκαλούν κυκλική αιμόρροια και έτσι καταστέλλουν την υπερπλασία του ενδομητρίου , ενώ ταυτόχρονα παρέχουν αντισύλληψη . Σε γυναίκες στις οποίες αντενδείκνυται η χορήγηση οιστρογόνου , μια εναλλακτική υπό προϋποθέσιες λύση θα είναι η μετροξυπρογεστερόνη υψηλής δόσης , αλλά αυτή έχει μέτρια αποτελεσματικότητα . Η προγεστερόνη αναστέλλει την 5α- Αναγωγάση , η οποία μειώνει τη χρήση του ανδρογόνου στο όργανο-στόχο . Σε μη νοσηλευόμενους ασθενείς με κλινικό ήπιο έως μέτριο υπερανδρογονισμό που είναι 35 ετών ή νεότερες και οι οποίες δεν έχουν αντενδείξεις , τα Αντισυλληπτικά χάπια με 35 μg EE μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως θεραπεία πρώτης γραμμής . Η θεραπεία με Αντιανδρογόνο είναι συνήθως απαραίτητη εάν η υπερτρίχωση είναι μέτρια έως σοβαρή ή αν έχει αναπτυχθεί ανδρογενής αλωπεκία. Οι κύριοι κίνδυνοι που ενυπάρχουν στην χρήση από του στόματος αντισυλληπτικών σχετίζονται κυρίως με το περιεχομένου οιστρογόνου . Οι κίνδυνοι περιλαμβάνουν τα θρομβοεμβολικά φαινόμενα , την νόσο της χοληδόχου κύστης , την επιδείνωση της υπέρτασης , πονοκεφάλους και ημικρανίες . Η Φλεβίτιδα , η υπέρταση, και η χολολιθίαση είναι σχετικές αντενδείξεις στην χρήση αντισυλληπτικού . Το κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για θρομβοεμβολικά φαινόμενα κατά τη χρήση των αντισυλληπτικών και πρέπει να αποθαρρύνεται . Τα Αντισυλληπτικά δισκία μπορεί να επιδεινώσουν την αντίσταση στην ινσουλίνη σε υπερανδρογονικές γυναίκες  

Όταν επιλέγουμε ένα αντισυλληπτικό που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της υπερτρίχωσης , εξετάζουμε και την ανδρογονικότητα της προγεστίνης. Υπάρχουν τρεις ενώσεις προγεστίνης , νοργεστρέλη, νορεθινδρόνη και οξική νορεθινδρόνη , που είναι δομικά παρόμοιες με την 19-νορτεστοστερόνη . Αυτές οι προγεστίνες , έχουν μικρή ανδρογονική δραστηριότητα . Αρα , καλό είναι να αποφεύγονται τα αντισυλληπτικά που περιέχουν αυτές τις προγεστίνες . Οι λεγόμενες νέες προγεστερόνες , δεσογεστρέλη, γεστοδένη, νοργεστιμάτη, Δροσπιρενόνη , ελαχιστοποίησαν την ανδρογόνο δράση . Οι νέες προγεστίνες προτιμούνται στην αντιμετώπιση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών . 

Η χρήση αντισυλληπτικών δισκίων με προγεσταγόνο παρόμοιο με την 19-νορτεστοστερόνη μπορεί να αποδειχθεί αναποτελεσματική στην αντιμετώπιση της υπερτρίχωσης . Επίσης υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι τα προγεσταγόνα αυτά επηρεάζουν αρνητικά την αντίσταση στην ινσουλίνη που εμφανίζεται συνήθως σε αυτές τις ασθενείς . Ετσι , εάν τελικά αποφασιστεί η χρήση των προγεσταγόνων αυτών , αυτά συγχορηγούνται με σπιρονολακτόνη η οποία έχει αντιανδρογονική δράση . Αυτό ήταν συνήθης πράξη 10 έτη πρίν , τώρα πιά το σχήμα αυτό δεν χρησιμοποιείται τόσο .

Wild, R. A., Umstot, E. S., Andersen, R. N., Ranney, G. B., and Givens, J. R. (1983). Androgen parameters and their correlation with body weight in one hundred thirty-eight women thought to have hyperandrogenism. Am. J. Obstet. Gynecol. 146(6), 602–606.
Korytkowski, M. T., Mokan, M., Horwitz, M. J., and Berga, S. L. (1995). Metabolic effects of oral contraceptives in women with polycystic ovary syndrome. J. Clin. Endocrinol. Metab. 80(11), 3327–3334.
Korytkowski, M. T., Berga, S. L., and Horwitz, M. J. (1995). Comparison of the minimal model and the hyperglycemic clamp for measuring insulin sensitivity and acute insulin response to glucose. Metabolism 44(9), 1121–1125.

Αντισυλληπτικά Δισκία

Τρόπος Δράσης Μονοθεραπείας Με Προγεσταγόνο

Τα προγεσταγόνα δεν χρησιμοποιούνται κατά κόρον στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών . Παρόλαυτά , σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας οι οποίες παρουσιάζουν διαταραχές κύκλου λόγω ανωορρηξίας , μπορούν να προσδώσουν κάποια κυκλικότητα . Επίσης μπορούν να αναστείλλουν ώς ένα βαθμό τις υπερπλασίες του ενδομητρίου .  

Πρίν την έναρξη χορήγησής τους συνιστάται μια διαγνωστική απόξεση ή υστεροσκόπηση , έτσι ώστε να υπάρχει ένα ιστολογικό σημείο αναφοράς .  

Τρόπος Δράσης Μετφορμίνης

Η μετφορμίνη είναι ένα αντιδιαβητικό δισκίο . Λειτουργεί με πολλαπλούς τρόπους α) προκαλεί μια καθυστέρηση στην απορρόφηση των υδατανθράκων από το γαστρεντερικό σωλήνα και ως εκ τούτου το σάκχαρο αίματος δεν αυξάνεται πολύ γρήγορα β) επιδρά πάνω στους περιφερικούς ιστούς και αυξάνει την ανταπόκρισή τους στην ινσουλίνη , άρα χρειάζεται λιγότερη ινσουλίνη για το ίδιο αποτέλεσμα και ώς εκ τούτου εμποδίζεται η υπερινσουλιναιμία που επηρεάζει την ωοθήκη και γ) άμεσες , λιγότερο κατανοητές , επιδράσεις στην ίδια την ωοθήκη .  

Αποτελεί πλέον μια καθιερωμένη και συχνή πρακτική στον χειρισμό του συνδρόμου πολυκιστικών ωοθηκών σε υπέρβαρες γυναίκες . Σε μερικές περιπτώσεις έχει εφαρμογή και σε γυναίκες κανονικού βάρους με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών .

Τα αποτελέσματα αρχίζουν να φαίνονται μετά από 4-6 μήνες θεραπείας και φυσικά σε συνδυασμό με άσκηση και διατροφή .

Τα μειονεκτήματα της μετφορμίνης είναι η "ρετσινιά" που έχει ώς αντιδιαβητικό δισκίο , οι γαστρεντερικές διαταραχές που προκαλεί , και το γεγονός ότι ο τρόπος δράσης είναι αργός και πρέπει να συνδυαστεί με διατροφή και άσκηση .  

Τρόπος Δράσης Κλομιφαίνης

Η κλομιφαίνη προκαλεί μια μικρή σχετικά (με την FSH) διέγερση των ωοθηκών διαμέσου του άξονα υποθαλάμου-υποφύσεως . Η κλομιφαίνη υπόσχεται μόνον περισσότερα ωάρια για ωορρηξία , και τίποτε παραπάνω . Δεν επιδιορθώνει τον καταμήνιο κύκλο και ούτε τις επιδράσεις στο ενδομήτριο . Εχει εφαρμογή σε συγκεκριμένο πληθυσμό γυναικών με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών , και η χορήγησή της πρέπει να γίνεται υπό παρακολούθηση .