Αθλητισμός , Γυναίκα Και Διατροφική Αποδιοργάνωση
Οι αθλήτριες αποτελούν ένα πληθυσμό με
αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης διαταραχών
λήψης τροφής. Η συνεχής προσπάθεια
διατήρησης ενός κατάλληλου βάρους είναι
πρωταρχικός στόχος για την πλειοψηφία των
αθλητών ιδιαίτερα σε αθλήματα όπως η
ρυθμική γυμναστική, το καλλιτεχνικό
πατινάζ, το μπαλέτο . Έρευνες έχουν δείξει
ότι οι γυναίκες, των οποίων η ενασχόληση με
τον αθλητισμό είναι αυξανόμενη με το
πέρασμα των χρόνων, αποκτούν πλεονεκτήματα
από την άσκηση όπως μικρότερα ποσοστά
παχυσαρκίας, κατάθλιψης και έχουν αυξημένη
αυτοπεποίθηση . Παρόλα αυτά οι αθλήτριες
είναι εκτεθειμένες σε ένα κλινικό σύνδρομο
γνωστό ως «female athlete triad». Αυτό το
σύνδρομο περιλαμβάνει τρεις συγγενικές
διαταραχές: την οστεοπόρωση, τις
διατροφικές διαταραχές και διαταραχές της
εμμηνορυσίας . Οι διατροφικές
διαταραχές είναι ίσως οι πλέον
διαδεδομένες από τις τρεις. Εικάζεται ότι,
ο κίνδυνος ανάπτυξης διαταραχών λήψης
τροφής να είναι πιο μεγάλος σε αθλήματα
όπου το χαμηλό βάρος του σώματος είναι
μεγάλης σημασίας. Όπως προκύπτει από μια
έρευνα οι αθλητές σε αθλήματα όπως είναι ο
χορός, η ρυθμική γυμναστική, το
καλλιτεχνικό πατινάζ, ο στίβος (δηλ. σε
αθλήματα όπου το σωματικό βάρος πρέπει να
είναι χαμηλό) παρουσιάζουν πιο συχνά
συμπτώματα διατροφικών διαταραχών από ότι
οι αθλητές που αγωνίζονται σε σπορ όπως το
ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το βόλεϊ.
Διατροφική Αποδιοργάνωση
Η διατροφή θεωρείται αποδιοργανωμένη
όταν το ισοζύγιο διατροφικής ενέργειας σε
βάθος χρόνου είναι αρνητικό ή θετικό .
Γενικά , αν το ισοζύγιο είναι αρνητικό , θα
αδυνατίζουμε και αν είναι θετικό θα
παχαίνουμε. Αυτή η βασική αρχή ισχύει πάντα
. Μερικές φορές μας φαίνεται ότι δεν ισχύει
. Το πρόβλημα είναι όχι τόσο ο υπολογισμός
των προσλαμβανόμενων θερμίδων αλλά ο
τρόπος υπολογισμού της απαιτούμενης
θερμιδικής ενέργειας .
Ενα κλασσικό παράδειγμα αποτελούν τα
παιδιά που βρίσκονται στην ανάπτυξη . Η
απαιτούμενη ενέργεια είνα δυσανάλογα
μεγάλη σε σχέση με το βάρος τους σε κιλά και
το φύλο τους . Η παραπανίσια ενέργεια
δαπανάται στην ανάπτυξη . Οταν ένα παιδί
αποδιοργανωθεί διατροφικά προς αρνητικό
ισοζύγιο , τότε δεν θα αναπτυχθεί σωστά ή
τουλάχιστον δεν θα αποκτήσει το μέγιστο
δυνατό αποτέλεσμα που καθορίζεται
γονιδιακά . Στην Ελλάδα της κατοχής , τα
παιδιά και οι ενήλικες είχαν μικρότερο
ύψος και σωματικό βαρος , και χρειάστηκαν
γενεές για να εξισσοροπηθεί η επίδραση
αυτή στον γενικό πληθυσμό .
Ενας άνθρωπος , για να διατηρήσει τις
σωματικές του λειτουργίες (θερμορύθμιση ,
καρδιακή λειτουργία , ανοσοποιητική
λειτουργία , αναπαραγωγική λειτουργία)
χρειάζεται ένα βασικό ποσό θερμίδων το
οποίο όταν αναχθεί στο 24ωρο , ονομάζεται
βασικός μεταβολικός ρυθμός και εξαρτάται
από το βάρος του σώματος , την σύσταση του
σώματος , το φύλο , και την ηλικία .
Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός
ορίζεται ως
το
ποσό της ενέργειας που δαπανάται
καθημερινά σε κατάσταση ηρεμίας.
"Basal metabolic rate (BMR), and the closely related resting
metabolic rate (RMR), is the amount of energy expended daily by humans and other animals at rest. Rest
is defined as existing in a neutrally temperate
environment while in the post-absorptive state" .
Οι ανάγκες του βασικού
μεταβολικού ρυθμού ΔΕΝ συμπεριλαμβάνουν
την σωματική άσκηση . Ο ίδιος άνθρωπος αν
τον Δεκέμβρη χαλαρώσει λίγο την γυμναστική
και αν τον Αύγουστο την αυξήσει , θα δεί τα
ανάλογα αποτελέσματα στο σώμα του .
Ο βασικός μεταβολισμός δηλώνει το
ενεργειακό ποσό που χρειάζεται ο άνθρωπος
κάθε μέρα για
α) να διατηρήσει τη μάζα του (με το
συγκεκριμένο προφίλ λιπώδους ιστού / μυών)
β) να διατηρήσει την θερμοκρασία του (36,6
βαθμούς κελσίου σε διάφορες
περιβαλλοντικές θερμοκρασίες)
γ) να διατηρήσει τον λιπώδη ιστό , την
καρδιακή ειτουργία (σε ρυθμούς 70-75-80
παλμούς ανά λεπτό)
δ) να διατηρήσει την ανοσοποιητική του
ικανότητα
ε) να διατηρήσει την αναπαραγωγική του
ικανότητα
στ) να διατηρήσει την εριστική του
ικανότητα (οστά-μύες)
Κάθε ίνηση , άσκηση αι εργασία ααιτεί
περαιτέρω ενέργεια , ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΟN
ΥΠΟΛΟΓΙΖΟΜΕΝΟ ΒΑΣΚΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΡΥΘΜΟ
Για παράδειγμα ο Phelps (ολυμπιονίκης
κολυμβητής) είναι αδύνατος και ψηλός (1,93
και 88kgr) , και όμως έτρωγε 12.000 kcal την ημέρα . O
βασικός μεταβολικός του ρυθμός για
σωματικό λίπος 8% είναι περίπου στις 2800
θερμίδες . Γινεται λοιπόν εμφανές ότι ο
βασικός μεταβολικός ρυθμός δεν είναι
εκείνος ο αριθμός που μας δηλώνει πόσες
θερμίδες πρέπει να τρώμε !
Υπάρχουν επιστημονικά τεκμηριωμένοι
τρόποι υπολογισμού του βασικού
μεταβολικού ρυθμού . Κάθε άνθρωπος (άντρας
ή γυναίκα) που θέλει να προσέχει τη
διατροφή του , καλό θα είναι να υπολογίσει
το βασικό μεταβολικό του ρυθμό και να
ρυθμίσει ανάλογα την θερμιδική του
πρόσληψη .
Αυτό βέβαια , δεν είναι τόσο απλό .
Υπολογισμός Βασικού
Μεταβολικού Ρυθμού
|
Υπολογισμός Ποσοστού
Σωματικού Λίπους
|
Συνέπειες της διατροφικής
αποδιοργάνωσης στην αθλήτρια
Οπως αναφέρθηκε , όταν η
προσλαμβανόμενη ενέργεια είναι
μικρότερη (τρώμε λιγότερο) από την
ολική ημερήσια κατανάλωση (ασκούμαστε
και δουλευουμε περισσότερο) , τότε
γενικά χάνουμε κιλά . Ο ρυθμός απώλειας
των κιλών είναι στην αρχή μεγάλος και
σιγά σιγά μειώνεται μέχρι που είτε
φτάνουμε στο επιθυμητό βάρος , είτε δεν
μπορούμε να αδυνατίσουμε άλλο .
Υπάρχουν βεβαια και οι ανορεκτικές
καταστάσεις για τις οποίες θα
μιλήσουμε αργότερα .
Στην διαδικασία αυτή της απώλειας
σωματικού βάρους συμμετέχουν τόσο ο
λιπώδης όσο και ο μυϊκός ιστός . Οι
αθλήτριες , λόγω της άσκησης , χάνουν
περισσότερο λιπώδη ιστό από ότι μυϊκό .
Μπορούν μάλιστα με ποιοτικά σωστή
διατροφή να διατηρήσουν αρκετή μυϊκή
μάζα . Το αποτέλεσμα είναι συνήθως ένα
αισθητικά όμορφο και γυμνασμένο σώμα
με λιγότερο ποσοστό σωματικού λίπους .
Η απώλεια βάρους μπορεί να μην είναι
τόσο μεγάλη αλλά είναι ποιοτική , με
την έννοια ότι χάνουμε λίπος και όχι μύ
.
|
Η διατροφική αποδιοργάνωση
στην αθλήτρια συνίσταται στο γεγονός
ότι "καίει" περισσότερο από ότι τρώει
.
Το ενεργειακό ισοζύγιο μπορεί
να είναι ελαφρώς αρνητικό , αλλά αν
υφίσταται για έτη , τότε εγκαθιστά μια
σταθερή κατάσταση .
|
Η απώλεια βάρους προκαλεί φυσικά
μείωση στον ΒΜΡ . Αν χάσουμε 5 κιλά μύες
, η μείωση στον βασικό μεταβολικό ρυθμό
θα είναι τεράστια . Αν χάσουμε 5 κιλά
λίπος , η μείωση στον βασικό μεταβολικό
ρυθμό είναι μηδαμινή . Και εδώ είναι το
παράδοξο . Ενω οι αθλήτριες εκτελούν το
ίδιο προπονητικό πρόγραμμα , με τα ίδια
ωράρια , και την ίδια διατροφή , ο
μεταβολικός τους ρυθμός ΔΕΝ μειώνεται
ανάλογα . Αντίθετα , καθώς η μυϊκή
μηχανή γίνεται περισσότερο ισχυρή ,
(είτε σε ταχύτητα , είτε σε δύναμη , είτε
σε συντονισμό πολλαπλών μυϊκών ομάδων)
ο βασικός μεταβολικός ρυθμός
αυξάνεται ενώ το σωματικό βάρος
μειώνεται . Μαζί με την χρόνια άσκηση
έρχεται και η καλύτερη αθλητική
ικανότητα . Η καλύτερη αθλητική
ικανότητα χρειάζεται περισσότερη
ενέργεια .
|
Η απώλεια λιπώδους ιστού ΔΕΝ μειώνει
τις ενεργειακές απαιτήσεις , ή
τουλάχιστον τις μειώνει πολύ λίγο .
Η πρόσληψη μυϊκής μάζας ΑΥΞΑΝΕΙ τις
ενεργειακές απαιτήσεις
Μια μυώδης κοπέλα χρειάζεται
περισσότερη τροφή από μια κοπέλα με
λιγότερη μυϊκή μάζα για να έχει
σταθερή περίοδο , έστω και αν οι δύο
κοπέλες έχουν την ίδια ηλικία και το
ίδιο βάρος . Μικρές παραλλαγές ,
ανάλογα με το γονιδιωμα της κάθε
κοπέλας μπορεί να μεταβάλλουν λίγο
την σύγκριση , αλλά η βασική αρχή
ισχύει .
|
Οταν οι σωματικές αλλαγές αυτές
ΔΕΝ συνοδεύονται από την κατάλληλη και
επαρκή θερμιδική παροχή , τότε πάλι υπάρχει
διατροφική αποδιοργάνωση και αρνητικό
ισοζύγιο ενέργειας . Ο οργανισμός περνάει
σταδιακά σε μια φάση κατά την οποία
τροφοδοτεί όλη την ενέργεια στους μύες
έτσι ώστε να εκτελεστεί το προπονητικό
πρόγραμμα , με κόστος την ελλιπή παροχή
ενέργειας στα υπόλοιπα οργανικά συστήματα
. Ενα από τα πρώτα συστήματα που
επηρεάζονται είναι το αναπαραγωγικό . Και
ένα άλλο σύστημα που επηρεάζεται αρνητικά
είναι η παροχή ασβεστίου στα οστά . Γενικά ,
είναι λάθος να θεωρήσουμε ότι επηρεάζονται
μόνον αυτά . Απλά , η συμπτωματολογία είναι
περισσότερο θορυβώδης από αυτά τα
συστήματα παρά από κάποια άλλα .
Ο σταθερός καταμήνιος κύκλος είναι
η απλούστερη ένδειξη
γονιμότητας .
Πολλές αθλήτριες πρίν την έναρξη της
εντατικής προπόνησης είχαν φυσιολογικούς
κύκλους και σταδιακά με την πάροδο των ετών
, η εμμηνορυσία έγινε ασυνεπής στα μηνιαία
ραντεβού της . Σε κάποιες άλλες αθλήτριες
όμως , η εμμηνορυσία παρέμεινε σταθερή . Η
διαφορά είναι αποκλειστικά και μόνο η
επαρκής παροχή θερμιδικής ενέργειας , η
διατροφή .
ΔΕΝ υπάρχει κάποια κρυφή και φοβερή
παθολογία . Απλά , το σώμα έχει
ρυθμιστεί με άλλες προτεραιότητες και
διοχετεύει την παρεχόμενη ενέργεια αλλού
και όχι στην αναπαραγωγή . Η διαδικασία
αυτή είναι πλήρως αναστρέψιμη . Το γεγονός
ότι υπάρχει ολιγομηνόρροια δεν σημαίνει
ότι οι αθλήτριες δεν μπορούν να συλλάβουν
σε ανύποπτο χρόνο . Η ολιγομηνόρροια
σημαίνει ότι απλά δεν έχουν 12 ωορρηξίες το
χρόνο (και επομένως ισόποσες ευκαιρίες
σύλληψης) αλλά λιγότερες . Γενικά , είτε με
την παροχή περισσότερων θερμίδων είτε με
την μείωση των καύσεων , ο οργανισμός
επιστρέφει (μετά από κάποιο χρονικό
διάστημα) στην φυσιολογική αναπαραγωγική
λειτουργία .
Οι επιστημονικοί όροι για αυτές τις
καταστάσεις είναι :
α)Υποθαλαμική ολιγομηνόρροια -
αμηνόρροια
β) Αθλητική ολιγομηνόρροια -
αμηνόρροια
γ) Δευτεροπαθής αμηνόρροια
δ) Αθλητική τριάδα
ε) Αραιομηνόρροια
στ) Πολυμηνόρροια - αραιομηνόρροια
Σημειώνεται εδώ ότι
υπάρχουν και άλλες καταστάσεις που πρέπει
να διαφοροδιαγνωστούν , συνήθως με
υπερηχογράφημα .
Google Location
[ Επικοινωνία ][ Αρχή Σελίδας ]
[ Who and Where ]